İSTANBUL (AA) - Anadolu Ajansı (AA) Finans Asya Piyasaları Uzmanı Sadi Kaymaz, "Çin dünyanın en büyük soya tüketicisi ve uzun yıllar da en büyük tedarik kaynağı ABD ve ABD Başkanı Donald Trump'ın Beyaz Saray'a oturmasında çiftçilerin payı da büyük. Bu çerçevede soya fasulyesi tarım ürünü Washington nezdinde sosyopolitik öneme sahip." dedi.
Çin, nadir toprak elementlerinin ihracatına yönelik ek tedbir kararı getirmişti. Trump da 1 Kasım itibarıyla Çin'e şu anda ödediği tarifeye ek olarak yüzde 100 gümrük vergisi getireceklerini ve tüm kritik yazılımlara ihracat kontrolü uygulayacaklarını duyurmuştu.
Trump daha sonra Çin'in "kasıtlı" olarak ABD'nin soya fasulyesini satın almamasını ve soya fasulyesi çiftçilerini zor durumda bırakmasını "ekonomik açıdan düşmanca" olarak nitelendirdi.
Donald Trump, "Karşılık olarak, Çin ile yemeklik yağ ve ticaretin diğer unsurlarıyla ilgili iş ilişkilerimizi sonlandırmayı değerlendiriyoruz. Örneğin, yemeklik yağı kendimiz kolayca üretebiliriz, Çin'den satın almamıza gerek yok." ifadesini kullandı.
Trump'ın göreve gelmesinden bu yana Çin, soya fasulyesi ithalatını sadece ABD'den yapmama ve çeşitlendirme yoluna gitti.
Çin'in aralık ve ocak ayları için soya fasulyesi tedarikinin büyük bir kısmını henüz güvence altına alamadığı, Brezilya kargolarına yönelik yüksek fiyatların alıcıları caydırdığı ve bu gelişmelerin Pekin'i yakın vadeli ihtiyaçlarını karşılamak için devlet rezervlerini kullanmaya yöneltebileceğine dair haber akışı da soya fasulyesi piyasasını etkiliyor.
Bu gelişmelerle yıl içinde dar bir bantta seyreden soya fasulyesi fiyatlarında 2024 sonuna göre ılımlı bir yükseliş görüldü. Yıla 10,10 dolarla başlayan soya fasulyesinin kile başına fiyatı, 9,7 dolar seviyelerine geriledikten sonra 10,82 dolar seviyelerinde dengelendi.
Çin soya fasulyesi ithalatında Brezilya'ya ağırlık verdi
Konuya ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulunan AA Finans Asya Piyasaları Uzmanı Sadi Kaymaz, dünya nadir metalleri konuşurken, soya fasulyesinin de Çin ve ABD arasındaki şiddetli çekişmeye konu olduğunu belirtti.
Kaymaz, "Çin dünyanın en büyük soya tüketicisi ve uzun yıllar da en büyük tedarik kaynağı ABD ve ABD Başkanı Donald Trump'ın Beyaz Saray'a oturmasında çiftçilerin payı da büyük. Bu çerçevede soya fasulyesi tarım ürünü Washington nezdinde sosyopolitik öneme sahip." diye konuştu.
ABD'nin, dünyanın en büyük iki soya ihracatçısından biri olduğunu söyleyen Kaymaz, Çin'in ise soya fasulyesinde buğdayın aksine kendi kendine yeterli olmadığını vurguladı.
Çin'in devasa hayvancılık endüstrisi dolayısıyla soya ihtiyacının önemli bir kısmını yurt dışından temin etmek zorunda kaldığını kaydeden Kaymaz, ABD ve Çin arasında yıllar geçtikçe artan jeopolitik tansiyon nedeniyle Çin'in son yıllarda soya fasulyesi alımında Brezilya'ya ağırlık vermeye başladığını ifade etti.
Kaymaz, bu çerçevede Çin'in bu sene ABD'den soya siparişlerini neredeyse durdurması nedeniyle Chicago Ticaret Borsası'nda soya fiyatlarının zayıf seyrettiğini aktararak, "Trump ise öfkeli. Çin'in soya siparişlerini keserek 'hasmane tutum sergilediğini' söyledi ve Çin'den yemeklik yağ ithalatını kesme tehdidinde bulundu." diye konuştu.
Sadi Kaymaz, yüksek faizler ve artan gübre maliyetleri gibi faktörlerin de çiftçileri zorladığını vurguladı.
Çin cephesinde durumun daha karmaşık olduğunu belirten Kaymaz, "Tarım analistlerine göreyse ülkenin yıl sonuna kadar 10 milyon ton civarında soya satın alımı yapması gerekiyor." dedi.
"ABD soyası Çin için siyaseten girilmez bir bölge kabul ediliyor"Kaymaz, Brezilya'dan yapılan yüklemelerin ise hava koşulları ve taşımacılık maliyetleri nedeniyle kile başına 3 dolara yakın artmış durumda olduğunu ifade etti.
Çinlilerin ekim ayı ortası itibarıyla bekle ve gör vaziyetine geçtiğini kaydeden Kaymaz, Çin'in Brezilya soyasını pahalı bulduğunu, ABD soyasının ise siyaseten girilmez bölge kabul edildiğini söyledi.
Sadi Kaymaz, "Çinli tarım analistleri bu noktada devlet rezervlerinin devreye girebileceğine dikkati çekiyor. Ayrıca birkaç senedir devam eden yoğun alımlar sonrası ticari stokların da 44 milyon ton civarında olduğu ve tampon görevi yapabileceği biliniyor." değerlendirmesinde bulundu.
Soyanın hayvancılık sektörü bakımından taşıdığı kritik önem nedeniyle bu konunun Çin'de yakından takip edildiğini belirten Kaymaz, yatırımcılar ve piyasa analistlerinin ise soya fiyatlarını Çin-ABD ilişkilerinin barometresi olarak da kullandığını dile getirdi.
Kaymaz, iki taraf arasında muhtemel bir anlaşma veya ateşkesin soya fiyatlarını yükselteceğine kesin gözüyle bakıldığını aktararak, Chicago'da soya vadelilerinin kile başına 10 dolar civarından işlem gördüğünü söyledi.
Söz konusu tutarın ise ton başına aşağı yukarı 367 dolara tekabül ettiğini bildiren Kaymaz, geçen sene ise fiyatların uzun süre ton başına 440 dolar civarında seyrettiğini vurguladı.
"Çin'in soya ithalatının bu sene 100 milyon tonu aşması bekleniyor"AA Finans Asya Piyasaları Uzmanı Kaymaz, Brezilya'nın son yıllarda dünya soya ihracatının en büyüğü haline gelmiş durumda olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
"Yılın ilk 9 ayında ihracat miktarları 102 milyon tonu aştı ve şimdiden rekor kırdı. Ülkenin ihracatı 2023 yılının tamamında 101 milyon tonla bir önceki rekor miktara ulaşmıştı. Tahmin edileceği gibi bu rekorlarda Çin'in alım iştahı büyük pay sahibi. Brezilya'nın ihraç ettiği her 100 ton soyanın bu sene 79 tonu Çin limanlarının yolunu tuttu. Bu noktada Brezilya ve Çin arasındaki emtia ticaretine de dikkat çekilmesi gerekir.
Dünya demir cevheri devi Vale'in en büyük pazarı Çin. Yine kağıt hamuru, kahve, mısır ve daha birçok yer altı ve yer üstü kaynağı için Çin en büyük pazar konumunda yer alıyor. Trump'ın bilhassa Brezilya'ya koyduğu yüzde 50 tarifenin ardından Arabica kahve çekirdekleri de Çin'e daha fazla satılmaya başladı. Öte yandan Çin'in soya ithalatının bu sene 100 milyon tonu aşması bekleniyor."
Muhabir: Burhan Sansarlıoğlu