ANKARA (AA) - Bilim ve teknoloji alanındaki ilerlemeler, evrenin derinliklerinde gizli kalan sırları aydınlatmanın yanı sıra insanlığın karşılaştığı problemlere yeni bakış açıları ve çözümler sunmayı eylül ayında da sürdürdü.
AA muhabiri, eylül ayının öne çıkan bilimsel gelişmelerini ve keşiflerini derledi.
ABD'nin Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), keşif aracı Perseverance tarafından Mars'ta toplanan bir kaya örneğinin incelendiğini ve eski canlılar tarafından oluşturulmuş olabileceği belirtilen leopar benekleri bulunduğunu bildirdi.
Bir kaya örneği üzerinde bulunan haşhaş tohumu ve leopar beneklerine benzeyen renkli yapıların, Dünya'da geleneksel olarak mikrobiyal aktivite sonucu oluşan minerallere karşılık geldiği kaydedildi.
NASA Geçici Yöneticisi Sean Duffy, "Sapphire Kanyonu" adı verilen örneğe ilişkin, "Bu, Mars'ta şimdiye kadar bulduğumuz en net yaşam belirtisi olabilir." ifadelerini kullandı.
Mars'ın katı iç çekirdeği olduğu tespit edildiMars'a dair sismik verilerin analizini yapan Çinli ve ABD'li araştırmacılar, önceki görüşlerin aksine gezegenin tamamen sıvı çekirdeğe sahip olmadığını, derinliklerinde 600 kilometre yarıçapında katı iç çekirdeğin bulunduğunu keşfetti.
Mars'ın yarıçapının yaklaşık yüzde 18'ine denk gelen bu katı kütlenin Dünya'nın iç çekirdeğiyle benzerlik gösterdiğine işaret eden araştırmacılar, çalışma kapsamındaki bulguların gezegenin termal ve kimyasal durumunu anlamak için referans niteliğinde olduğunu belirtti.
Araştırmacılar, bu çalışmanın, gezegenin oluşumu ve evrimine dair uzun süredir devam eden tartışmalara ışık tuttuğunu da vurguladı.
Yapay zeka, gelecekteki sağlık risklerini öngörebiliyorAvrupa Moleküler Biyoloji Laboratuvarı, Almanya Kanser Araştırma Merkezi ve Kopenhag Üniversitesi'nden araştırmacıların geliştirdiği "Delphi-2M" isimli yapay zeka modeli, kişilerin tıbbi kayıtlarındaki verileri kullanarak 10 yıl içinde yakalanabileceği hastalıkları öngörebiliyor.
İngiltere'deki 400 binden fazla kişiden toplanan anonim tıbbi kayıtlar üzerinde geliştirilen yazılım, daha sonra başka katılımcılar ve Danimarka'da 1,9 milyon kişiye ait veriler kullanılarak test edildi.
Yapay zeka modelinin özellikle tip 2 diyabet, kalp krizi ve sepsis gibi ilerleyici hastalıkları öngörmede yüksek doğruluk sağladığını belirten araştırmacılar, henüz klinik kullanıma hazır olmadığını ancak erken teşhis ve önleyici tedaviler ile yüksek riskli hastaları tespit etmek için kullanılabileceğini kaydetti.
Daha önce kesin çaresi olmayan Huntington hastalığı için tedaviİngiltere'de bilim insanları, beyindeki proteinlerin anormal bir şekle girip birbirine yapışmasıyla başlayan Huntington hastalığına ilk kez tedavi geliştirildiğini duyurdu.
Kalıtsal bir hastalık olan Huntington'a karşı gen terapisi ile gen baskılama teknolojisini birleştiren bu tedavi, zararlı protein yığınlarının seviyesini tek dozla kalıcı olarak azaltmayı hedefliyor.
Tedaviyi geliştiren "uniQure" firmasından yapılan açıklamada, tedavinin uygulandığı 29 kişide 3 yılın ardından hastalığın ortalama yüzde 75 yavaşladığı ve verilerin beyin hücrelerini kurtardığını gösterdiği belirtildi.
Arjantin'de keşfedilen yeni megaraptor türüArjantin'in güneyindeki Patagonya bölgesinde yapılan kazı çalışmalarında, yeni bir dinozor türüne ait kafatası, kol, bacak ve kuyruk kemikleri gün yüzüne çıkarıldı.
Kemiklerin yaklaşık 66 ila 70 milyon yıl öncesine ait olduğunu belirleyen araştırmacılar, filogenetik analiz sonuçları doğrultusunda, dönemin diğer megaraptor türlerinden farklı özelliklere sahip olduğu belirlenen dinozora "Joaquinraptor casali" adını verdi.
Yapay zeka yardımıyla bazı bakterileri yok edebilen virüslerABD'de bilim insanları, antibiyotiklere karşı giderek güçlenen bazı bakteri türlerine karşı yeni tedavi bulmak umuduyla yaptıkları çalışmada, "bakteriyofaj" adı verilen ve bakterileri enfekte eden virüslerin genetik planlarını yapay zeka modellerini kullanarak sıfırdan tasarladı.
Tasarlanan yüzlerce virüs arasından 16'sının laboratuvar deneylerinde canlı bakterileri yok edebildiği, virüslerden bazılarının, doğada bulunan benzerlerinden daha hızlı ve etkili sonuç verdiği görüldü.
Araştırmacılar, yapay zeka ile tasarlanan bakteriyofaj virüslerini bir araya getirerek hazırladıkları "karışımın", bazı dirençli bakteri türlerini kısa sürede etkisiz hale getirdiğini tespit etti.
Çocukluktaki yüksek tansiyon, ileri yaşlardaki kalp damar rahatsızlığı işareti olabilirABD'de bilim insanlarının, 1959-1965 yıllarında doğan 37 binden fazla çocuğu 2016'ya kadar takip ederek yürüttüğü araştırma kapsamında bu kişilerin 7 yaşındaki tansiyon değerleri ve bu değerlerin yetişkinlik dönemindeki kalp damar hastalıklarına bağlı ölüm riskiyle ilişkisi incelendi.
Buna göre, 7 yaşında kan basıncı yüksek ölçülen çocuklarda, 50'li yaşların ortalarına gelindiğinde kalp damar hastalıklarına bağlı ölüm oranlarının daha yüksek olduğu tespit edildi.
Çalışmada, özellikle erkek çocuklarda yüksek tansiyonun kalp damar hastalıklarına bağlı ölüm riskini daha fazla artırdığı kaydedildi.
Muhabir: Emirhan Demir