İSTANBUL (AA) - AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, yapay zeka ve sosyal medya platformlarının artmasıyla birlikte teknoloji işi yapan firmalar dünyanın en büyük şirketleri listesinde üst sıralarda yer alıyor.
Değişen dünya yeni kavramları da beraberinde getirirken son yılların en önemli tanımlaması olarak "tekno-feodalizm" ön plana çıkıyor.
Modern dijital ekonominin giderek Orta Çağ'daki feodal düzene benzemeye başladığını anlatan bu kavrama göre, eski düzendeki "toprak" yerine veri ve dijital platformlar, "feodal lordlar" yerine büyük teknoloji şirketleri (Google, Amazon, Meta, Apple vb.) çağın öne çıkan unsurları oluyor.
Ekonomist Yanis Varoufakis'in dünya gündemine taşıdığı "tekno-feodalizm" düzeninde kullanıcılar sosyal medya platformlarına bağımlı hâle geldikleri için "dijital serfler" (köle) gibi davranmak zorunda kalırken, hizmetleri kullanabilmek için verilerini vermek ve ücretsiz emek (içerik üretimi, veri üretimi) sunmak durumunda kalıyorlar.
Klasik kapitalizmin "rekabetçi piyasa" mantığından da ayrılan bu yeni anlayış, birkaç teknoloji şirketinin bütün veriyi elinde bulundurması, reklamdan haber akışına alışverişten eğlenceye kadar bütün sektörleri yönetmesi dolayısıyla eleştirilerin odağında yer alıyor.
Dünyanın en büyük 5 şirketi de teknoloji işi yapıyorTeknoloji şirketlerinin yükselişi özellikle son 10 yılda hız kazanırken, Companies Market Cap sitesinde yer alan verilere göre, dünyanın en büyük 5 şirketi teknoloji sektöründe faaliyet gösteriyor.
Listede ilk sırada 4,58 trilyon dolarla dünyanın önde gelen çip üreticisi Nvidia yer alırken onu 4 trilyon dolar ile iPhone'un sahibi Apple takip ediyor. Aynı zamanda IOS işletim sisteminin de sahibi olan Apple en büyük gelirlerinden birini App Store'dan elde ediyor. Şirket, kullanıcıların indirdikleri uygulama ve aboneliklerden ciddi miktarda gelir sağlıyor.
Listede 3,78 trilyon dolarla 3. sırada bulunan Microsoft sahip olduğu Windows işletim sistemi ve Linkedn sosyal medya uygulaması ile kullanıcıların platformda geçirdiği zamandan ve indirilen uygulamalardan ciddi kâr elde ediyor.
Sıralamada 4. basamakta 3,5 trilyon dolarla dünyanın en yaygın arama motoru Google yer alırken şirket, sahip olduğu devasa veriyi işleme yeteneğiyle dünyanın en büyük yapay zeka şirketleri sıralamasında da üst seviyelerde.
Listede 5. sırada ise Amazon yer alıyor. Şirket devletlerden özel sektöre kadar pek çok kuruma bulut hizmeti verirken e-ticaret platformlarından da satılan her üründen kâr elde ediyor.
Google arama motoru yüzde 90 kullanım payı ile zirvedeWeb trafiği analiz sitesi Statcounter'da yer alan bilgilere göre, Google'ın Chrome tarayıcısı yüzde 73,2'li kullanım payıyla dünyada açık ara en çok kullanılan web tarayıcısı olarak öne çıkıyor. Google'ın arama motoru ise yüzde 90'lık kullanım payıyla tüm dünyada tekel oluşturmayı başarmış durumda.
Kullanım sıklığı ve yaygınlığı dolayısıyla dünyada en fazla veriye sahip şirketlerden biri olan Google, reklamdan haberleşmeye yapay zekadan eğlenceye kadar hemen hemen her sektörü tek başına domine ediyor. Google sahip olduğu güç sebebiyle başta ABD olmak üzere tüm dünyada rekabete aykırı davranışları nedeniyle dava ediliyor.
Dünyanın en büyük 3 sosyal medyası da Meta'nınGoogle'ın yanı sıra sosyal medya şirketleri de sahip oldukları milyarlarca kullanıcı sayısı ve "adaletsiz" algoritmaları sebebiyle tartışmaların odağında.
Statista'da yer alan verilere göre, aylık 3,07 milyar aktif kullanıcı sayısı ile Facebook dünyanın en büyük sosyal medya platformu olurken onu sırasıyla, 3'er milyar aylık aktif kullanıcı sayısıyla Instagram ve WhatsApp takip ediyor. Dünyanın en büyük 3 sosyal medya platformunun da Meta şirketi çatısında yer alması yine bazı dönemlerde tekelcilik davalarına konu oluyor.
Muhabir: Abdulkadir Günyol