Uluslararası Afrika Sempozyumu İzlenimleri ve Tarihsel Bağlardan İşbirliğine
25 Mayıs Afrika Günü dolaysıyla Malatya İnönü Üniversitesi ev sahipliğinde Afrika Araştırmaları Merkezi(İNÜAFAM) tarafından 25-27 Mayıs 2024 tarihleri arasında “Uluslararası Afrika Sempozyumu” gerçekleştirildi. Sempozyuma çevrimiçi ve yüz yüze olmak üzere 153 sunum ile Kanada, ABD, Çin, Çad, Hollanda, Katar, Pakistan, Mısır, Kırgızistan ve Türkiye başta olmak üzere 26 ülkeden katılım sağlanarak sempozyum tamamlanmıştır.
Son zamanlarda Afrika konusunda Türkiye açısından yumuşak güç kavramının etkili bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Sempozyuma katılan ülkelerdeki katılımcıların Türkiye’ye olan ilgisi ve heyecanları bizleri ayrıca mutlu etmiştir. Bu heyecan ve ilgi, katılımcılarda özellikle Türkçemize karşı öğrenme merakında görülmüştür. Afrika’dan katılan katılımcılar, gerek konuşmaları ve gerekse bizlere karşı davranışları hala Osmanlı ruhunun yaşandığına şahit olunmuştur.
AK Parti Döneminde Türkiye’de Afrika Algısı: İlişkiler ve Perspektifler başlıklı bildiriyi sunma fırsatımız olmuştur. Türkiye ile Afrika ilişkilerinin tarihsel arka planı incelendiğinde Osmanlı İmparatorluğu, Afrika kıtasında geniş bir coğrafyada etkili olmuştur. Özellikle 16. yüzyıldan itibaren Kuzey Afrika'nın büyük bir kısmı Osmanlı topraklarına dâhil olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu, Yavuz Sultan Selim döneminde 1517 Ridaniye Savaşı’yla Memlük Sultanlığı'na son vererek Mısır'ı topraklarına katmıştır. Barbaros Hayreddin Paşa'nın liderliğinde Osmanlı'ya katılan Cezayir, 300 yıldan fazla Osmanlı himayesinde kalmıştır. Osmanlılar, Tunus'u İspanyollardan alarak Kuzey Afrika'daki hâkimiyetlerini pekiştirmiştir. Libya, Trablusgarp Eyaleti olarak Osmanlı idaresine girmiştir.
Günümüz açısından hatırlayacak olursak son yirmi iki yılda Afrika ile olan ilişkiler incelendiğinde 2002 yılında Afrika'da 12 olan büyükelçilik sayısı 2023 itibarıyla 44'e yükselmiştir. Afrika kıtasında Çin(53), ABD(49) ve Fransa’dan(46) sonra kıtada açılan büyükelçilik sayısında Türkiye 4. ülke konumundadır. Türkiye, 2005 yılını "Afrika Yılı" ilan ederek kıta ile ilişkilerini daha da derinleştirme kararı almıştır. 2008 yılında İstanbul'da düzenlenen Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi, Türkiye'nin Afrika stratejik ortaklığı politikasının önemli bir adımı olmuştur. Türkiye kalkınma yardımında bulunmuştur. En büyük yardım miktarları sağlık, eğitim ve altyapı projelerine gitmiştir. 2003'te 5,4 milyar dolar düzeyinde bulunan Türkiye-Afrika ticaret hacminin 2022 sonunda 40,7 milyar dolara ulaşmıştır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 31 Afrika ülkesine resmi ziyaret gerçekleştirmiştir. Türk Hava Yolları 2023 yılı itibariyle Afrika kıtasında 62 noktaya uçuş gerçekleştirmektedir.
TİKA, Afrika'da sağlık hizmetleri ve altyapı projeleri başta olmak üzere birçok kalkınma projesi yürütmektedir. TİKA’nın 2002 yılında 12 olan ofis sayısı 2022 yılında 62’ye yükselmiştir. AFAD ve Kızılay, Afrika'da insani yardım faaliyetleri yürütmekte ve afet durumlarında acil yardım sağlamaktadır. Yunus Emre Enstitüsü aracılığıyla güzel Türkçemizin öğretimi gerçekleştirilmektedir.
Tüm bu nedenlerle Türkiye, bölgesinde bölgesel güç olarak görülmekte olup mazlum ve mağdur Afrika halkı açısından sönmeyen bir umuttur. Türkiye'nin Afrika'ya yönelik politikaları ve stratejileri, tarihsel bağlardan beslenen güçlü bir ilişkiyi modern dönemde de devam ettirmektedir. Afrika'dan katılan katılımcıların Türkiye'ye olan ilgisi ve Türkçeye duydukları merak, kültürel etkileşimin ve dostluğun önemli bir göstergesidir. Osmanlı mirasının hala canlı olduğu bu ilişkilerde, karşılıklı anlayış ve saygının önemli bir rol oynadığı görülmektedir.
