ANKARA (AA) - Başta Çin olmak üzere Hindistan, Kanada ve Brezilya gibi çok sayıda ülkeye baskı amaçlı tarifeler uygulayan Trump, son dönemde Venezuela ve Nijerya'ya yönelik askeri saldırı tehditlerinde de bulunuyor.
Trump'ın dış politika ve ekonomide önemli bir araç halinde getirdiği askeri ve ekonomik uygulamalarının ve tehditlerinin yasallığı ise ülke içinde ciddi şekilde sorgulanıyor.
Baskı aracı olarak gümrük tarifeleriTemmuz sonunda yaklaşık 70 ticaret partnerine yüzde 10 ila 41 gümrük vergisi uygulamaya başlanan ABD'de Trump'ın ülkelere özel ek tarifeleri de dikkati çekiyor.
Trump, 9 Temmuz'da Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'ya gönderdiği mektupta ülkede aşırı sağcı eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'ya karşı açılan davanın sonlandırılmaması halinde 1 Ağustos'tan itibaren yüzde 50 gümrük vergisi uygulayacağı tehdidinde bulundu.
Trump'ın Brezilya ürünlerine yüzde 50 gümrük vergisi uygulama kararını son derece siyasi ve "şantaj" olarak tanımlayan Lula da Silva ise bu durumun ABD'li tüketicilere daha pahalı ürünler olarak yansıyacağını savundu.
Trump'ın ağustos ayında Hindistan'a "Rus petrolü satın aldığı" gerekçesiyle yüzde 25'lik karşılıklı tarife oranına ek olarak yüzde 25 gümrük vergisi uygulama kararı almasının ardından ise iki ülke arasında tarife gerilimi yaşandı.
Gerilen ilişkiler sonrası Trump ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi'den karşılıklı ılımlı açıklamalar gelirken Hindistan'da devlet destekli petrol rafinerisi "HMEL" Konsorsiyumu, ABD'nin gümrük vergileri sonrası Rus petrolü satın almayı durdurduğunu açıkladı.
Modi'nin Rus ham petrol alımını durduracağı konusunda güvence verdiğini belirten Trump, "Aksi bir şey söylemek isterlerse yüksek tarifeler ödemeye devam edecekler ve bunu yapmak istemiyorlar." dedi.
Trump, Hindistan'a karşı tarife tehdidini masada tutmaya devam ediyor.
Öte yandan Trump, Kanada'da eski ABD Başkanı Ronald Reagan'ın gümrük vergileri konusunda olumsuz konuştuğu reklamın yayımlanması sonrası bu ülkeye karşı da tarifeleri baskı amaçlı öne sürdü.
Reklam nedeniyle Kanada ile tüm ticaret görüşmelerinin sonlandırıldığını ve uygulanan tarife oranını da yüzde 10 artıracağını duyuran Trump, daha sonra Kanada Başbakanı Mark Carney'nin gümrük vergisi karşıtı reklam için özür dilediğini söyledi.
Trump’ın tarifeleri baskı amaçlı kullandığı ülkelerin başında ise Çin geliyor. Trump, 1 Kasım itibarıyla Çin'e ödediği tarifeye ek olarak yüzde 100 gümrük vergisi getireceklerini ve tüm kritik yazılımlara ihracat kontrolü uygulayacaklarını duyurdu.
Trump, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Güney Kore'de yaptıkları görüşmede birçok konuda anlaştıklarını söyledi. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada ise ABD'nin Çin'den ithalata yönelik tarifeleri 10 Kasım 2026'ya kadar askıya aldığı belirtildi.
"Başkan Şi, bizi nadir toprak elementleriyle vurdu. Ben de yüzde 100 tarifeyle vurdum. 10 dakika içinde aradılar ve bir anlaşma yaptık." diyerek Çin'e karşı uyguladığı gümrük tarifesi kartını savundu.
Trump, Şi ve diğer ülkelerin liderleriyle yaptığı başarılı toplantıların gümrük vergileri olmadan gerçekleşemeyeceğini öne sürdü.
Trump'ın askeri saldırı tehditleri
Trump'ın gümrük vergilerinin yanı sıra son dönemde kullandığı bir başka baskı unsuru ise Venezuela ve Nijerya gibi ülkelere karşı savunduğu askeri saldırı tehditleri olarak dikkati çekiyor.
Trump, imzaladığı kararnameyle Latin Amerika kökenli uyuşturucu kartelleriyle yerinde mücadele gerekçesiyle ordunun daha fazla ve etkin kullanılması talimatını verirken ağustos sonlarında Venezuela açıklarına denizaltı ile savaş gemilerinden oluşan deniz gücü gönderildi.
ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth de ordunun Venezuela'da rejim değişikliği dahil operasyonlara hazır olduğunu söyledi. Buna karşılık, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, ülkede 4,5 milyon milis gücünü seferber ettiğini ve herhangi bir saldırıyı püskürtmeye hazır olduğunu açıkladı.
ABD ile Venezuela arasında gerilen ilişkiler sonrası Trump'ın bu ülkeye olası saldırıyı değerlendirdiği tartışılmaya başlandı.
The New York Times gazetesinin ABD'li yetkililere dayandırdığı haberine göre Trump, Venezuela'ya karşı harekete geçip geçmemesi gerektiği konusunda henüz karar vermezken Maduro'yu koruyan askeri birlikleri hedef almak da dahil, Venezuela'ya olası askeri harekat için seçenek ve riskleri değerlendirdiği öne sürüldü.
"Maduro'nun günlerinin sayılı olduğunu" savunan Trump, Venezuela topraklarına yönelik ABD'nin askeri saldırı düzenleyip düzenlemeyeceğine ilişkin ise "Bu, doğru veya değil, bunu size söylemeye meyilli değilim. Bunları muhabirlere söylemem." diyerek olası saldırıya dair açık kapı bıraktı.
Trump, askeri saldırı tehditleriyle hedef aldığı Nijerya'da ise "ülkedeki Hristiyanların öldürülmesine izin verildiğini" savunuyor.
"Hristiyanlara yönelik katliamlar" gerekçesiyle Nijerya'yı "özel endişe duyulan ülke" ilan ettiğini duyuran Trump, bu ülkeye ABD yardımlarının kesileceği ve askeri saldırı yapılabileceği uyarısında bulundu.
Trump, Nijerya'ya askeri saldırı düzenlenebileceğine dair açıklamasına ilişkin "karaya asker çıkarma mı yoksa hava saldırısı mı düşündüğü" şeklindeki soru üzerine "Yani birçok şey olabilir. Birçok şey planlıyorum." yanıtını verdi.
Nijerya Devlet Başkanı Bola Ahmed Tinubu da ülkesinin dini baskıya tolerans göstermediğini belirterek, ABD'nin Nijerya'yı "özel endişe duyulan ülkeler" listesine dahil etmesine tepki gösterdi.
ABD'de tarife ve saldırıların yasallığı tartışma konusuTrump'ın dış politikada sıklıkla kullandığı gümrük vergileri ve askeri saldırıların yasallığı ise sorgulanmaya devam ediyor.
Trump yönetiminin son iki ayda Güney Amerika açıklarında yürüttüğü operasyonlar kapsamında düzenlediği en az 16 saldırıda 66 kişinin öldüğü belirtiliyor, bu saldırıların "uluslararası hukuka aykırı olduğu" da savunuluyor.
Trump yönetimi, "uyuşturucu taşıyan gemilere" yönelik saldırılar konusunda Kongre liderlerini bilgilendirirken Demokrat üyelerin ise saldırıların nasıl yürütüldüğü ve yasal gerekçelerinin ne olduğu konusunda daha fazla bilgi talep etmesi dikkati çekiyor.
Bu arada, ABD Yüksek Mahkemesinde Trump'ın uyguladığı tarifelerin, Başkan'ın acil durum yetkilerini aşıp aşmadığının değerlendirildiği dava ise devam ediyor.
Bu yargılamayı "ABD tarihindeki en önemli davalardan biri" olarak nitelendiren Trump, gümrük vergilerinin kaybedilmesinin "ülkesi için yıkıcı olacağını", tarifelerin olmaması halinde ise tüm dünyanın bunalıma gireceğini iddia ediyor.
Muhabir: Bekir Aydoğan
