ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio: Ülkelerin bizi sömürmesine izin verdiğimiz günlerin sona ermesi lazım

ANKARA (AA) - Gazeteci Catherine Herridge'in programına konuk olan Rubio, gündemdeki konuları değerlendirdi.

• Trump: ABD tarihindeki en büyük deregülasyon kampanyasını başlattık
• Trump'ın Zelenskiy'e yönelik "Seçim yapmayan bir diktatör" nitelemesi Batılı liderlerin gündeminde

Rubio, Kanada Başbakanı Justin Trudeau'nun ABD Başkanı Donald Trump'la görüşmesinde, gümrük vergileri ve tarifeler nedeniyle "ülkenin ayakta kalamayacağını" söylediğini savundu.

Bu yanıt üzerine Trump'ın, Kanada'ya "tarifeler karşısında ticarette varlıklarını sürdüremeyeceklerse 51. eyalet" olabilecekleri teklifinde bulunduğunu hatırlatan Rubio, "Ülkelerin bizi sömürmesine izin verdiğimiz günlerin sona ermesi lazım. Bu küresel düzen için de iyi değil. Bu durum, sürtüşme yaratan dengesizliklere yol açabilir. Kanada'yla durum tam olarak böyle." ifadelerini kullandı.

Rubio, başka ülkelerle ve ortaklarla her türlü çalışmaya devam edebileceklerini vurgulayarak, konu ekonomi ve ticaret olduğunda özellikle Kanada, Meksika ve Çin gibi ülkelerden "adil karşılıklar" beklediklerini söyledi.

Rusya'nın nükleer silahlara sahip uluslararası platformlarda sözü geçen bir güç olmasından dolayı bazı küresel meselelerde Moskova ile iletişim kurabilmeleri gerektiğini bildiren Rubio, bu kapsamda ABD'nin Moskova'daki büyükelçiliğinin tam kapasite çalışabilmesinin elzem olduğunu belirtti.

Rubio, Rusya ile potansiyel olarak bazı jeopolitik konularda işbirliği yapılabileceğine işaret ederek, "Dünyada ortak çıkarlarımız olduğunu düşündüğüm konular var. Mesela Rusların da İran'ın nükleer silahlara sahip olmasından hoşlandıklarını düşünmüyorum." dedi.

Ukrayna'da barışı sağlayacak görüşmeler için hem Kiev hem Moskova'daki yetkililerle temas halinde olduklarını aktaran Rubio, Ukrayna'yı barış görüşmelerinin dışında bıraktıklarına ilişkin söylemlere karşı çıktı.

Rubio, "Ukrayna, ateşkesi ya da çatışmaların sona ermesini kabul etmezse Rusya da buna yanaşmaz. Her iki taraf için de kabul edilebilir şartlar lazım." diye konuştu.

Rusya'nın barış konusunda ciddi olup olmadığına ilişkin net cevap vermenin henüz erken olduğunu aktaran Rubio, "Bunu ileride takınacakları tutum belirleyecek. (Rus heyetle) Mutabık kaldığımız tek konu barış konuşmalarını sürdüreceğimiz. Ne teklif edecekleri, neleri kabul edecekleri ve nelere kulak asacakları barışı sağlama konusunda ciddi olup olmadıklarını ortaya koyacak." dedi.

Rubio, Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki olası görüşmenin, Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirme konusunda kaydedilen ilerlemeye bağlı olduğunu vurguladı.

Zelenskiy ile askeri destek karşılığında, Ukrayna'nın nadir toprak elementlerinin bir kısmını ABD'ye devretmeyi hedefleyen görüşmeleri hatırlatan Rubio, kendisinden ilk başta olumlu yanıt aldıklarını söyledi.

Sonrasında Ukraynalı liderin anlaşmayı reddettiğine dair açıklamalarda bulunduğunu aktaran Rubio, "Toplantıda konuşulan bu değildi. Bu durum da bizi rahatsız etti. Sonuçta biz bu adamlara yardım etmeye çalışıyoruz. Bence Başkan Trump, Zelenskiy'e oldukça kızgın ve bunda da haklı." diye konuştu.

Rubio, acil insani yardım desteği için genel bir feragatname yayınladıklarını belirterek, 90 günlük inceleme süresi dolmadan önce ABD'nin yaptığı dış yardımlar hakkında iyi bir fikir sahibi olunacağını söyledi.

ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) tarafından finanse edilen tüm dış yardımların durdurulmasının bazı programların işlemesini aksattığını kabul eden Rubio, alınan kararın uzun vadede faydalı olacağına inandığını bildirdi.

Rubio, USAID'in bir şirkete veya bir kuruluşa, bir sivil toplum örgütüne (STK) sağladığı paranın ABD'de vergi mükellefi kişilerin parası olduğunu vurgulayarak, USAID'in küresel toplumun çıkarlarına hizmet eden bir tür küresel hayır kurumu olmadığını ve ulusal çıkarlarla da uyumlu olmadığı takdirde faaliyetlerinin durdurulması gerektiğini kaydetti.

Trump'ın İran'a ilişkin kararnamesinin, "bir kez daha azami baskıya geri dönmek için" alınan bir karar olduğunu aktaran Rubio, "Rejimin, silah programlarını finanse etmek için kazandıkları her türlü parayı terörizme finanse etmek için kullandıklarını gördük." dedi.

Rubio, Orta Doğu'da meydana gelen tüm istikrarsızlaştırıcı faaliyetlerin arkasında İran'ın olduğunu öne sürerek, "Öyleyse neden bu tür şeylere sponsor olmak adına kullanabilmeleri için daha fazla para kazanmalarına izin verelim?" diye konuştu.

İran'ın potansiyel olarak İsrail'e saldırabilecek bir nükleer silaha sahip olmasına asla izin verilemeyeceğini vurgulayan Rubio, "Donald Trump döneminde nükleer bir İran olmayacak." açıklamasını yaptı.

Rubio, ABD'nin Çin ile iletişiminin önceki döneme göre daha iyi olduğuna işaret ederek, "Öte yandan, kritik nadir toprak mineralleri ve tedarik zincirimizdeki kritik bileşenler için Çin'e bağımlı olduğumuz bir dünyada yaşamayacağız." şeklinde konuştu.

Çin'in, Hint-Pasifik bölgesine "hükmettiği" bir senaryonun olmayacağına vurgu yapan Rubio, Çin'in "ülkeleri rehin tutması" sebebiyle ABD'nin bu bölgede ticari ilişkiler kurmasına izin verilmediğini savundu.

Rubio, Japonya'nın ABD'nin yakın müttefiki olduğunu ve bağımsız bir devlet olarak hareket ettiğini belirterek, Güney Kore, Filipinler, Avustralya ve Vietnam'ın da Çin'in etkisi altına girmek istemediğini anlattı.

ABD'nin Pasifik ülkesi olduğunu, bölgedeki ilişkileri sürdürmeye niyetli olduklarını aktaran Rubio, "Çinlilerin ABD ekonomisi için kritik olan şeylere hükmettiği" bir dünyada yaşamayacaklarını söyledi.

Rubio, bu durumu engellemek için ABD'nin iç endüstriyel kapasitesini artırması ve müttefik ülkelerle tedarik zincirlerini güvence altına almak için ortaklık kurmasının önemine işaret etti.

Kovid-19'un Çin'deki bir laboratuvarda yapıldığını ve bir kaza sonucu laboratuvardaki bir kişiye bulaşarak tüm dünyaya yayıldığına inandığını belirten Rubio, bu durumu "yıkıcı" olarak tanımladı.

Rubio, medya hakkında yorumlarda bulunarak, bilgilerin yalnızca eski, geleneksel medya kuruluşlarının filtresinden geçmesine izin veremeyeceklerini kaydetti.

Bilgilerin insanların haber ve bilgi edindikleri yerlere taşınması gerektiğine değinen Rubio, "(Bilgiyi) Bu tür uzun röportajlarda, haber ve eğlence amaçlı kablolu haber saatlerinde yayınladıkları küçük ses parçalarına değil, ciddi sorular aldığınız ve incelikli konulara cevaplar verebileceğiniz yerlere götürmeliyiz." dedi.

New York Times, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun, Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da ABD-Rusya heyetleri arasında Ukrayna'daki savaşı sona erdirmeye yönelik toplantısının ardından bazı Avrupalı yetkililerle söz konusu görüşmeyi istişare ettiği telefon temaslarının detaylarına ulaştı.

Haberde, Rubio'nun, telefon görüşmelerinde Avrupalı mevkidaşlarına Rusya ile herhangi bir ikili anlaşmanın şartlarını Ukrayna ve Avrupa'ya dayatma gibi bir planlarının bulunmadığını ilettiği belirtildi.

Buna göre, Bakan Rubio ayrıca Riyad'daki görüşmelerin, Rusya'nın barış sürecindeki samimiyetini ölçmeye yönelik ilk adım olduğunu aktardı.

Diplomatik ilişkilerin normalleşmesi yönünde atılacak adımların, Rusya'nın gerçek niyetini anlamak için bir "test" olacağını belirten Rubio, "Eğer Moskova bu konuda bile ilerleme kaydedemezse, Ukrayna konusunda da ciddi olmadıkları ortaya çıkacaktır." ifadelerini kullandı.

Rusya'nın davranışlarında "gözle görülür bir değişiklik" olmadığı sürece ABD'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarını kaldırmayacağını söyleyen Rubio, ülkenin ABD'nin istediği adımları atmaya başlaması halinde bazı yaptırımların "sınırlı bir şekilde hafifletilmesine" olanak sağlanacağını vurguladı.

Rubio, sadece bir toplantı yaparak, Rusların anlaşma konusunda ciddi olup olmadıkları konusunda emin olamayacağını Avrupalı yetkililere aktardı.

Öte yandan Rubio, Moskova'nın görüşme sürecini ilerletme niyetinin olabileceğine dair izlenim edindiğini söyledi.

ABD ve Rus heyetleri, ikili ilişkileri normalleştirme ve Ukrayna'daki savaşı sonlandırma konularını görüşmek üzere 18 Şubat'ta Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da bir araya gelmişti.

Bu toplantı, ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 12 Şubat'ta yaptığı telefon görüşmesinin ardından gerçekleşmişti.

Riyad'daki görüşmeler 4,5 saat sürmüş ve taraflar Ukrayna konusunda ilerleyen süreçte temaslarını sürdüreceklerini belirtmişti.

Bununla beraber, Başkan Trump'ın Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'i "diktatör" olarak tanımlaması ve eleştirmesi ile Ukrayna'daki savaşı sona erdirmeye yönelik ABD-Rusya müzakerelerine AB ülkeleri ve Ukrayna'nın dahil edilmemesi bu ülkelerde tepkiye neden olmuştu.

Bir çok ülke müzakerelerde Ukrayna ve Avrupa ülkelerinin de yer alması çağrısı yapmıştı.

Muhabir: Zeynep Katre Oran,Irmak Akcan,Yasin Yorgancı