ANKARA (AA) - Danimarka'daki Aarhus Üniversitesinden bilim insanları, son 40 yılda Grönland genelinden toplanan 700'den fazla balık, memeli ve turba örneğini inceledi.
Araştırmacılar, numunelerde cıva izotopları olarak bilinen kimyasal izleri inceleyerek kirliliğin Arktik'e Grönland çevresindeki okyanus akıntıları yoluyla yayıldığını tespit etti.
Okyanuslara karışan cıvanın, 300 yılı aşkın süreyle kalıcılığını koruyabildiğini vurgulayan bilim insanları, Arktik deniz ekosistemlerinde cıvanın bu denli yayılmasının sebebini, yüzyıllar öncesi okyanuslarda birikmiş cıva rezervlerine bağladı.
Güçlü bir toksik madde olan cıvaya yüksek seviyelerde maruz kalmanın, özellikle sinir sistemi üzerinde kalıcı etkiler bırakabileceğini hatırlatan araştırmacılar, küresel emisyonlar azalsa bile cıva seviyelerinin, Arktik'te gelecek yüzyıllar boyunca önemli ölçüde artmaya devam edeceğini tespit etti.
Yerli topluluklar ile hayvanların sağlığı için risk teşkil ediyorAraştırma kapsamında, kutup ayılarında tespit edilen cıva seviyelerinin son 40 yılda iki katına çıktığı ve bu maddenin, bölgedeki diğer hayvanların sağlığı için de ciddi tehditler oluşturduğu kaydedildi.
Çalışmanın başyazarı ve Aarhus Üniversitesinde ekolojik bilimler alanında kıdemli araştırmacı Jens Sondergaard, cıva seviyelerindeki artışın, bu maddeyi vücutlarında yüksek miktarlarda taşıyan fok gibi deniz memelilerini avlayan yerli Inuit toplulukları için de risk teşkil ettiğini aktardı.
Cıva, kömür yakımı ve altın gibi ağır metallerin madenciliği gibi insan kaynaklı faaliyetler yoluyla çevreye yayılıyor.
Harvard Üniversitesinin 2023 verilerine göre, atmosferdeki cıva düzeyi 1500'lü yıllardan bu yana yaklaşık 7 kat artmış durumda.
Deniz ekosistemlerinde ise en yüksek cıva birikimi, besin zincirinin üst basamaklarındaki yırtıcılarda görülüyor. Fok ve pilot balina gibi büyük deniz memelileri, tükettikleri avlar nedeniyle ringa balığı gibi küçük türlere kıyasla 50 kata kadar daha fazla cıvayı vücutlarında taşıyabiliyor.
Çalışmanın sonuçları, "Nature Communications" dergisinde yayımlandı.
Muhabir: Zeynep Katre Oran
