Batı Afrika'da sigaraya karşı kültürel ve dini direnç güçlü

ABUJA/DAKAR (AA) - Nijerya'da özellikle Müslüman nüfusun yoğun olduğu bölgelerde, dini ve kültürel hassasiyetler sigaraya bakışı şekillendiriyor. Sigara içmek birçok hoca tarafından "haram" olarak değerlendirilirken sömürge geçmişine duyulan tepki de tütün kullanımına mesafeli yaklaşımda etkili oluyor.

Ülkede sigara kullanımı düşük seviyelerde seyrederken halk arasında yaygın olan sosyal baskı da bu alışkanlığın yayılmasını engelliyor.

Nijerya'da sigara içme oranı, birçok Afrika ülkesine kıyasla oldukça düşük seviyelerde seyrediyor. Nijerya Ulusal Tütün Kontrol Komitesinin (NTCC) verilerine göre, ülkede genel sigara içme oranı yüzde 5'in altında.

Başkent Abuja'da yaşayan ve yıllar önce sigarayı bırakan Mallam İbrahim, bu değişimin toplumsal etkisiyle ilgili yaşadıklarını AA muhabirine anlattı.

Genç yaşlarında sigaraya başlayan İbrahim, çevresinden gördüğü olumsuz tepkiler nedeniyle alışkanlığını terk ettiğini belirtti.

İbrahim, "İlk zamanlar sigara içtiğimde kimse doğrudan bir şey demese de üzerimdeki bakışlar ve sessiz tepkiler her şeyi anlatıyordu. Özellikle camiye gittiğimde insanların benden uzak durduğunu hissediyordum." dedi.

Toplum baskısının yanı sıra İslam alimlerinin sigarayı haram kabul etmesinin de kararında etkili olduğunu dile getiren İbrahim, "Dinime aykırı bir davranışta bulunduğumu fark ettim. Beni seven insanlar uyarılarda bulundu. Hem sağlık hem de manevi sebeplerle bırakmam gerektiğini anladım." ifadelerini kullandı.

Nijerya'da birçok kişi, sigara kullanımının sömürge dönemiyle birlikte ülkeye girdiğini ve bu nedenle kültürel kimlikle bağdaşmadığını düşünüyor.

Tütün ürünlerinin, İngiliz sömürgeciler tarafından ülkeye getirildiğine inanan bazı topluluklar, sigara içmeyi bir nevi "sömürge mirası" olarak görüyor.

Bu görüşe katıldığını belirten İbrahim, "Sigarayı kendi kültürümüzün bir parçası olarak görmüyoruz. Batı'dan gelen bir alışkanlık olduğu için zaten mesafeli yaklaşılıyor." dedi.

İbrahim, sömürge döneminde sigara ve alkol gibi alışkanlıklar Nijerya toplumuna dayatıldığını anlatarak, atalarının bunları "yabancı kültür" olarak reddettiğine dikkati çekti.

"Bağımlı olmadan vazgeçin"

İbrahim, bugünlerde çevresindeki gençlere sigaranın zararlarını anlattığını ifade etti.

Sigara içmeye eğilim gösteren gençlerle sık sık sohbet ettiğini söyleyen İbrahim, "Genç kardeşlerime her zaman şunu söylüyorum: Daha başlamadan bırakın. Çünkü başladığınızda bırakmak zorlaşıyor. Toplumda saygın bir yer edinmek istiyorsanız, bu tür alışkanlıklardan uzak durmanız gerekir." diye konuştu.

Yaklaşık 18 milyon nüfusa sahip Senegal'de ise sigara kullanım oranı dünya ortalamasına göre düşük seyrediyor.

Küresel Yetiştin Tütün Araştırması'nın 2023 verilerine göre, Senegal'de nüfusun yüzde 6'sı tütün ürünleri kullanıyor ve sigaraya bağlı ölümler de tüm ölüm istatistiklerinin yüzde 2,9'unu oluşturuyor. Bu düşük verilerin arkasında toplumun sigaraya olan bakışının da etkisi bulunuyor.

Nüfusun yüzde 95'inin Müslüman olduğu ülkede, tarikatların kutsal saydığı kent ve yerlerde sigara içme yasağı bulunuyor.

Senegal'e özgün Müridi tarikatının kutsal kabul ettiği Touba kentinde sigara içimine asla izin verilmiyor.

Aynı şekilde Ticani tarikatının yoğunlukta bulunduğu Tivaouane kentinde de sigara içme yasağı bulunuyor.

Dakar'da da Layene tarikatının kurulduğu Camberene bölgesinde de sigara içilmiyor. Senegalliler genel olarak cami gibi ibadet yerlerinin etrafında sigara içmemeye özen gösteriyor.

Afrika, dünyada hala en az sigara içme oranına sahip olsa da uzmanlar sigara endüstrisinin artan genç nüfusu hedef aldığı konusunda uyarıyor.

Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) 2020 verilerine göre, Afrika'da nüfusun sadece yüzde 10,3'ü sigara içerken dünya genelinde bu oran yüzde 22,3 şeklinde seyrediyor.

Sigara içenlerin sayısı 1990'dan bu yana Sahra altı Afrika'da neredeyse yüzde 75 arttı. Kıtada 2015 yılında yaklaşık 66 milyon kişi sigara içerken bu yıl bu rakamın 84 milyona ulaşmış olduğu tahmin ediliyor.

Muhabir: Adam Abu-bashal,Fatma Esma Arslan Özdel