Çanakkale Savaşları'nın tek kadın gazetecisi 110 yıl önce cephede yaşananları 8 mektupla aktarmış

Çanakkale Savaşları'nın tek kadın gazetecisi 110 yıl önce cephede yaşananları 8 mektupla aktarmış

GÜNDEM 18.03.2025 13:11:42 19 0
Çanakkale Savaşları

ÇANAKKALE (AA) - Osmanlı'ya 19. yüzyıl ortalarında sığınan soylu bir Leh sülalesinin üçüncü kuşak mensubu olarak 1889'da Sofya'da dünyaya gelen Wanda Zembruska, 26 yaşında genç bir muhabirken, Sofya'da çıkan Utro gazetesi adına, imzalanması gündemde olan Osmanlı-Bulgar Hudut Tashihi Anlaşması görüşmelerini aktarmak üzere 1915'in temmuzunda trenle İstanbul'a geldi.

Yaklaşık bir ay boyunca Çanakkale Cephesi'ne gitmenin yollarını arayan Zembruska, yabancı meslektaşıyla bindiği torpidoyla Tekirdağ üzerinden Gelibolu Yarımadası'na gitti. Zembruska, kanlı muharebelerin yaşandığı Gelibolu Yarımadası'nda 10 gün boyunca bomba ve havan mermileri yağmuru altında Çanakkale Cephesi'ni tüm yönleriyle ve kadın bakış açısıyla gazetesine gönderdiği 8 mektupta aktarmaya çalıştı.

Zembruska'nın, Çanakkale cephesinden gazetesine gönderdiği mektuplar, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Slav Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Bulgar Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Mevsim'in çevirisiyle 2019 yılında yayımlanan "Muhabirimiz Çanakkale Cephesi'nden Bildiriyor" kitabında yer aldı.

Ana dili olan Lehçe'nin yanı sıra Fransızca, Bulgarca, Romence, Almanca bilen Zembruska, gazetesine gönderdiği 6'ncı mektubunda, Anafartalar Grubu Komutanı Albay Mustafa Kemal'in karargahını ziyaretini, savaşla ilgili yaptıkları sohbetleri ve gözlemlerini kaleme aldı.

"Her şeyi maharetli bir satranç oyuncusu gibi yönetiyor"

Gazeteci Zembruska, İngilizlerin taarruzuna denk gelen tarihte Mustafa Kemal'in karargahına yaptığı ziyareti anlattığı mektubunda, şu ifadelere yer veriyor:

"Kemal Bey bizi, yeni yeni tamamlanan ve iki küçük oda ve geniş bir toprak terastan oluşan küçük evinde kabul ediyor. Yükseğe inşa edilen küçük ev dağa yaslanmış ve üstten iyi maskelenmiş. Aşağıdan gelen güzel bir bahçe yolu eve uzanıyor. İçerisi de böyle şartlarda, neredeyse tamamen muharebe hattında, mümkün olan bütün konforla düzenlenmiş. Gelibolu Savaşı aslında bir pozisyon savaşı. Kampların hep aynı yerde durması haşin asker hayatını daha tahammül edilir ve hoş kılabiliyor. Aynı zamanda çalışma odası da olan salonda üzerinde telefon duran küçük bir masa, yanında genç bir teğmen oturuyor ve gelişen çatışmadan raporlar alıyor. Başka bir yuvarlak masa etrafında bir lambanın ışığında birkaç kurmay subayla Mustafa Kemal Bey büyük bir harita üzerine eğilmiş, raporlar doğrultusunda kömürle çeşitli haritaları işaret ediyor. Ara sıra kısa emirler veriyor veya yaverini gönderiyor. 'Top bilmem nereye nakledilsin', 'Şu ve şu tümen bilmem hangi tabyaya gitsin', 'Süvari taarruza geçsin', Subaylar gelip gidiyor ve kayboluyor, verilen emirlerin yerine getirildiğine dair kısa süre sonra telgrafla bilgi veriliyor. Pür dikkat kesilmiş, dinliyorum. Modern komuta böyle mi oluyor? Bir kişi uzaktan telgraf vasıtasıyla her şeyi maharetli bir satranç oyuncusu gibi yönetiyor. "

"İngilizleri denize dökmeden buradan gitmenize izin yok"

Zembruska, Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal'i, "Uzun boylu, düzgün vücutlu ve 35-40 yaşlarında, neşeli ve memnun." diye tanımlıyor.

Mektubunda, bir kurmay hekimin, püskürtme planının dahiyane şekilde çizilmiş olduğunu söylediğini aktaran Zembruska, "Hakikaten de böyle olduğu anlaşılıyor, mademki İngiliz dört saattir takviye güçleriyle saldırıyor ve yeni 2,5 tümen daha atıyor 20 kilometrelik bir cepheye. (Gelibolu Yarımadası'nın bütün muharebe hattı 50 kilometre civarında) Büyük kruvazör ve vapurların bataryaları da taarruza destek veriyor ve bütün bunlar boşuna. Türkler, öfkeli deniz dalgalarının parçalandığı bir kayalık gibi duruyor." ifadesini kullandı.

Mehmetçik'in yapacağı taarruzu biraz daha yakından görmek için izin istedikleri Mustafa Kemal'in "Daha epeyce zamanınız var, bu öyle yakında bitmeyecek." diyerek tebessüm ettiğini ve ardından "Şimdi beraber akşam yemeği yiyeceğiz ve sonra sizleri bırakacağım." dediğini anlatan Zembruska, "Gene çalışma odasına dönüyor, raporlar dinliyor, çiziyor, emirler veriyor, bizimle bir dakika önce konuşurken olduğu gibi hep öyle serbest ve rahat. Biraz sonra yine geliyor: 'Harika, şahane. Siz bana şans getirdiniz hanımefendi, her şey bitmeden ve İngilizleri denize dökmeden buradan gitmenize izin yok" diyaloglarına mektubunda yer verdi.

Mustafa Kemal'in, Kocaçimen Tepe'de "Merminiz yoksa süngünüz var." dediği askerlerin, iki gün süren süngü savaşı sorası 15 bin kayıp veren İngilizlerin denize geri çekilmesini sağladığını ifade eden Zembruska, "Kemal Bey bu çatışmadan madalya ve yarayla çıkmış. Bir şarapnel parçası ona yandan isabet etmiş ve sadece saatinden dolayı yara tehlikeli hale gelmemiş. Bu saati Kemal Bey, Liman von Sanders Paşa'ya hatıra olarak vermiş." diye yazdı.

"Önemli bir savaş sürecinin detaylarına ulaşmamızı sağlamış oldu"

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, AA muhabirine, Osmanlı-Bulgar Hudut Tashihi Anlaşması'nı haberleştirmek için birçok gazetecinin İstanbul'a geldiğini, bunlardan birinin Zembruska olduğunu söyledi.

Zembruska'nın Çanakkale Cephesi'ne gitmek için başvuru yaptığını ve bunun iznini aldığını dile getiren Borlat, "Çanakkale'ye geldiğinde Zembruska önce Liman von Sanders, ardından Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal ve Çamlı Tekke bölgesindeki karargahında görüştü. Tarih, 21 Ağustos. İngilizler, Anafartalar'da yeni bir taarruz dalgasına başlamışlardı. Bu savaşların yaşandığı anda Çanakkale Cephesi'ndeki tek kadın gazeteci şu an bulunduğumuz yere geldi ve Anafartalar Komutanı Mustafa Kemal ile görüşmeye başladı." diye konuştu.

Borlat, Zembruska'nın gazetesine gönderdiği mektuplarında, Mustafa Kemal ile yaptığı görüşmeleri aktardığını belirterek, "Bu durum bize Mustafa Kemal'in Çanakkale Cephesi'ndeki karargahı ve önemli bir savaş sürecinin detaylarına ulaşmamızı sağlamış olduğunu söyleyebiliriz." ifadesini kullandı.

Zembruska ve diğer basın mensuplarının yanına askeri görevli verildiğini, cephe hattında gezebilecekleri bölgelerle ilgili bilgi aktarıldığını anlatan Borlat, yazdıkları haberlerin ve fotoğrafların Sansür Dairesince incelendiğini kaydetti.


Muhabir: Çiğdem Münibe Alyanak

Haber Kaynak : Anadolu Ajansı

Bursa Deniz Otobüslerinin 4 seferi iptal edildi

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Hollanda Başbakanı Schoof ile telefonda görüştü

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Finlandiya Cumhurbaşkanı Stubb ile telefonda görüştü

Süper Lig ekipleri 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Deniz Zaferi'nin 110. yıl dönümü dolayısıyla mesaj yayımladı

Türkiye'den İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarına tepki

TFF ile TOGG arasında milli takımlar ana sponsorluğu anlaşması imzalandı

Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Deniz Zaferi mesajı

Gelir İdaresinden "bazı şirketlerin vergileri ertelendi" iddialarına yönelik açıklama

Dışişleri Bakanı Fidan, Cenevre'de BM Genel Sekreteri Guterres ile görüştü

TBMM'ye yeni dokunulmazlık dosyaları sevk edildi

TBMM Başkanı Kurtulmuş, Fransa'daki AKPM Parlamento Başkanları Zirvesi'ne katılacak

Cyberus'un kurucu ortağı Maksimov: Türkiye'nin siber güvenlik konusunda çok güçlü olmaktan başka çaresi yok

EPDK, Perakende Satış Sözleşmesi'ni güncelledi

Çinli BYD, Volkswagen, Ford ve General Motors'un toplam piyasa değerini geçti

MEB, LGS kapsamındaki merkezi sınavın başvuru ve uygulama kılavuzunu yayımladı

Adıyaman'da depremde yıkılan tarihi Ulu Cami bu yıl yeniden ibadete açılacak

Diş hassasiyeti olanlar için "florsuz vernik" geliştirildi

Geleceğin "kitap kurtları" Bebek ve Çocuk Kütüphanesi'nde yetişiyor

Ramazanın ikinci yarısında mahyalarda "aile" vurgusu

Diyarbakır'da kadınlar ramazanda ihtiyaç sahipleri için sıcak aş mesaisinde

Erzincanlı motor ustası doğal gaz borularından off-road aracı yaptı

Honduras'ta 17 kişiyi taşıyan uçak denize düştü

Uzmanlara göre Erbil’de artan hava kirliliği gelecek için risk oluşturuyor

Türkiye'nin ilk sanal gerçeklik müzesi "Müzeverse", tarihi alışılmışın dışında keşfetme imkanı sunuyor

Rusya Maliye Bakanlığı “büyük özelleştirme süreci” başlatmak istiyor

1915 Çanakkale Köprüsü 3 yılda yaklaşık 7 milyon araca hizmet verdi

Manchester United'ı sırtlayan adam: Bruno Fernandes

AB'de elektrikli otomobilin pazar payı 2024'te yüzde 13,6'ya geriledi

Fransa'da ilim ayı ramazanda Müslümanların uğrak noktası kitabevi: Al Bayyinah

Özbekistan'da nişalda iftar sofralarının vazgeçilmezleri arasında yer alıyor

Yükleniyor