Çin'in "ucuz ve güçlü yapay zekası" büyük teknoloji şirketlerini tedirgin ediyor

BERLİN (AA) - Çin'in önde gelen kantitatif hedge fonlarından High-Flyer Capital Management tarafından desteklenen DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i 20 Ocak'ta piyasaya sürdü.

Bazı uzmanlar, R1'in performansını Google ya da OpenAI gibi teknoloji şirketlerinin benzer modellerinden daha üstün bulurken, model dünya çapında uygulama mağazalarında (APP) kısa sürede ilk 10’da yer aldı.

DeepSeek’in yeni yapay zeka modeli bugüne kadarki en güçlü "açık kaynaklı" modellerden biri olarak kayıtlara geçerken, dünya genelinde birçok araştırmacının bu teknolojiyi kullanmasına olanak sağladı. DeepSeek'in, sunduğu yapay zeka modelinin yayınlanan teknik raporunda söz konusu modeli 2 ayda, yalnızca 2 bin Nvidia çipi ve yaklaşık 5,6 milyon dolar maliyetle geliştirdiği ortaya kondu.

Google, OpenAI veya Meta gibi teknoloji şirketleri benzer atılımlar için tescilli modeller üzerinden yaklaşık 10 kat daha fazla harcama yapmak zorunda kalırken, DeepSeek'in son hamlesinin yapay zeka geliştirme süreçlerini yeniden şekillendirebileceği belirtiliyor.

DeepSeek-V3 modelini de Aralık 2024'ün son haftasında piyasaya sürmüştü.

Donald Trump'ın ilk başkanlık döneminde, ABD'nin, dış ticaret açığını kapatmak için Mart 2018'te Çin'den ithal edilen güneş panelleri ve alüminyuma uygulanan gümrük vergilerini artırmasıyla başlayan ABD-Çin ticaret savaşı, kısa bir süre sonra Çin'in önemli teknoloji devlerinden Huawei'ye getirilen kısıtlamaların ardından adeta teknoloji savaşına evrilmişti.

Huawei'yle başlayan teknoloji ürünleri çekişmesi daha sonra yine Trump'ın ilk döneminde uygulanan çip kısıtlamalarıyla devam etti. Trump, ABD'li şirketlerin Çin'e gelişmiş çip üretimi için ekipman göndermesini kısıtlamış ve birçok Çinli şirkete yasaklar getirmişti.

İki ülke arasında özellikle çip konusunda yaşanan çekişmeler Joe Biden döneminde de devam etti. Hatta son yıllarda ABD, yüksek teknolojili çiplerin ihracatını giderek daha fazla kısıtladı.

Çin, ABD'yi genel ekonomik kalkınmasını yavaşlatmak istemekle suçlayarak, Washington ile genişleyen teknoloji savaşının bir sonucu olarak, yapay zeka geliştirmeyi ulusal bir öncelik olarak ilan etti.

Yapay zeka alanında hızlı bir büyüme gösteren Çin, küreselde ABD'ye rakip ikinci güç haline gelmeye çalışırken, Çin hükümeti yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesini milli bir öncelik olarak belirledikten sonra bu alana büyük yatırımlar yaptı.

Çin, yapay zekada kendi kendine yeten bir ulus olma hedefiyle yapay zeka araştırma, eğitim ve uygulama alanlarında büyük ilerlemeler kaydetti. Sahip olduğu siyasi rejimin getirdiği güçle Çin, büyük veri analizi ve yüz tanıma teknolojilerinde öncü konuma gelmeyi başardı.

Bazı analistler, ABD hükümetinin çip kısıtlamalarının, DeepSeek'i daha verimli bir şekilde eğitmeye zorladığını ve böylece hala rekabetçi olduğunu belirtti. Analistler, ortaya çıkan sonucun Çin'in yapay zeka alanında ciddi bir oyuncu olduğunu gösterdiğini belirtti.

Aynı zamanda DeepSeek'in yapay zekada söz konusu son hamlesinin, sadece "ABD merkezli büyük teknoloji şirketlerinin güçlü sistemler geliştirebileceği" algısını kırdığını ifade eden analistler, açık kaynak teknolojilerinin küresel rekabet üzerindeki etkisini artırarak ABD'nin bu alandaki liderliğini tehdit eden bir faktör haline geldiğini vurguladı.

Bu arada, yapay zeka modelleriyle DeepSeek, Çin pazarında da şimdiden bir fiyat savaşını tetikleyerek Alibaba, Bytedance ve Baidu gibi büyük teknoloji şirketleri üzerinde baskı oluşturdu.

Nvidia'da Yapay Zeka Kıdemli Araştırma Müdürü Jim Fan, DeepSeek'i açık kaynak dil modelleri alanındaki "en büyük siyah at" olarak tanımladı.

Trump'ın danışmanı ve Andreessen Horowitz'in Başkanı Marc Andreessen, R1 için "şimdiye kadar gördüğüm en şaşırtıcı ve etkileyici atılımlardan biri" ifadesini kullandı.

Bu yıl yapay zekaya yaklaşık 80 milyar dolar yatırım yapmayı planlayan Microsoft'un Üst Yöneticisi (CEO) Satya Nadella da Dünya Ekonomik Forumu'nun Davos'taki yıllık toplantısında Deepseek'in performansının verimli olması açısından "süper etkileyici" olduğunu söyledi.

Nadella, teknoloji sektörünün "Çin'in başarılarını çok ama çok ciddiye alması gerektiği" yönünde uyarıda bulundu.

Tüm bu gelişmeler yapay zeka modellerinin giderek seri üretilen ürünler haline geleceği tartışmasını da alevlendirdi.

Uzmanlara göre eğer diğer yapay zeka modelleri de DeepSeek gibi daha düşük maliyetle yazılmaya başlanırsa Google, OpenAI ve NVidia gibi teknoloji şirketlerinin satışları ciddi oranda etkilenecek.

Daha düşük bütçeli ve dolayısıyla düşük fiyatlı yapay zeka modellerinin, yüksek maliyetlerle ve fiyatla piyasaya çıkan modellerini, piyasadan silebileceği ve bu durumun da 2000'de ABD'deki teknoloji şirketlerinde yaşanan "Dotcom Balonu" krizini tekrarlatacağı tartışılıyor.

Bazı analistler, Çin'den küçük bir girişimin, eski çipler kullanmasına ve çok daha az kaynağa sahip olmasına rağmen rakipleriyle benzer şekilde yapay zeka modelinde iyi bir performans elde etmesinin, sektördeki bazı önemli yatırım kararlarının sorgulanmasına yol açacağını belirtiyor.

Analistler ayrıca yapay zeka modellerinin giderek seri üretilen ürünler haline geleceği ve dolayısıyla daha az değerli olacağı, orta vadede beklenen gelişmenin çok daha hızlı gerçekleşeceği riskini de vurguladı.

Çinli girişim DeepSeek'in OpenAI'nin ChatGPT'si ile rekabet etmek için ücretsiz ve açık bir yapay zeka modeli piyasaya sürmesinin teknoloji dünyasında bozulma korkularını körüklediğini belirten bazı analistler de DeepSeek'in dünyanın en iyisi olabileceğine dair bir algı olduğunu vurguladı.

Piyasada "ABD teknolojisinin hakimiyetine ilişkin bazı endişeler" olduğunu aktaran analistler, bunun da "teknoloji şirketlerinin yüksek değerlemesini mercek altına aldığını" kaydetti.

Yeni yapay zeka modellerinin verimliliği beklenenden daha hızlı yükselirse çiplere olan talebin düşebileceği ya da en azından talebin şu anda tahmin edildiği kadar artmayabileceği de belirtiliyor.

Muhabir: Bahattin Gönültaş