ANKARA (AA) - Anadolu Ajansının (AA) "Sapanca Gölü Alarm Veriyor" başlıklı dosyasının bu bölümünde, son 10 yılda gölde yaşanan kuraklığın ulaştığı boyutlar ve diğer etkenlerin oluşturduğu sorunlar ele alındı.
AA muhabirinin Tarım ve Orman Bakanlığından edindiği bilgiye göre, Sapanca Gölü, Sakarya Havzası'nda yer alan, "İçme-Kullanma Suyu Havzası" statüsünde bulunan ve havzasında 1'inci ve 3'üncü derece doğal sit alanları bulunduran önemli bir "tektonik göl" olarak ön plana çıkıyor.
Sapanca Gölü'ne, havzasındaki yağışlar ve besleyen dereler vasıtasıyla gelen son 10 senenin yıllık ortalama su miktarı 124 milyon metreküp iken, bu değer son bir yıl içinde 89 milyon metreküpe kadar düştü.
Benzer şekilde gölden ve havzadan içme, kullanma, sanayi, çark deresi savaklanması ve buharlaşma gibi nedenlerle çıkan son 10 senenin yıllık ortalama su miktarı ise 136 milyon metreküp iken, bu su miktarı bir yıl içinde 161 milyon metreküpe kadar yükseldi.
Su kaynaklarındaki azalma, Kocaeli'ye gölden sağlanan yıllık su miktarı ile karşılaştırıldığında net şekilde ortaya konuyor.
Kocaeli Çevre Durum Raporu'na göre, ilin su ihtiyacı için Sapanca Gölü'nden bir yılda 30 milyon metreküp su kullanılıyor. Bu da Kocaeli'nin ihtiyacını karşılamak için gölden bir yılda çektiği su miktarı kadar kaynağın artık yok olduğunu gösteriyor.
Sapanca Gölü başta olmak üzere 8 göl için eylem planları hazırlanıyor
Öte yandan, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı başkanlığında geçen yıl yapılan Ulusal Su Kurulunun 3'üncü toplantısında kuraklık riski ele alınarak, kuruma tehdidi altında olan göllere ilişkin eylem planlarının hazırlanması ve uygulamaya geçen planların kurula sunulması kararı alındı.
Bu kapsamda, kuraklık riski değerlendirmeleri doğrultusunda öncelikli olarak belirlenen başta Sapanca Gölü olmak üzere, 8 göl (Sapanca, Akşehir, Eber, Bafa, Burdur, İznik, Seyfe ve Beyşehir) için bilimsel ve teknik altlığa sahip modelleme çalışmaları ile gelecek dönem projeksiyonları yapılıyor. İlgili sektörlerde alınması gereken tedbirler belirlenirken tedbirlerin yer aldığı uygulamaya esas "Göl Su Eylem Planları" hazırlanıyor.
Sapanca Gölü eylem planı çalışmaları da bu kapsamda yapılıyor. Gölü besleyen dereler arasında Keçi, İstanbul (Karanlık), Kuruçay (Kurtköy), Mahmudiye, Yanık, Karaçay, Balıkhane, Çiftçınar, Tuzla, Kanlıtarla, Kuru, Maden (Eşme), Çatalölü, Altıkuruş, Harmanlar, Aygır, Kasabasın, Cehennem, Arifiye ve Sarp yer alıyor.
Havzada yağışların azalması bekleniyor
Küresel ısınma, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de sıcaklık artışına, yağış düzensizliklerine ve aşırı hava olaylarında artışa yol açarak, ekosistemleri, su kaynaklarını, tarımı ve insani yaşamını tehdit ediyor.
Özellikle artan sıcaklık ve azalan yağışlarla birlikte göl su seviyelerinde düşüş yaşanırken, su stresi, taşkın ve kuraklık riskleri hızla yükseliyor. Bu nedenle iklim projeksiyonları doğrultusunda hazırlanan uyum politikaları ve entegre su yönetimi ülkeler için hayati önem taşıyor.
Hükümetler Arası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) 6. Raporu'nda, 2014‑2023 yıllarında küresel ortalama sıcaklığın geçmiş 10 yıla kıyasla 0,26 santigrat derece daha hızlı arttığı ve bu sürede 1,19 santigrat derecelik ısınma yaşandığı belirtiliyor.
Benzer şekilde Türkiye'de de son 30 yılda belirgin ısınma eğilimi gözlendi. Ülkede 1981-2010 dönemi ortalaması 13,5 santigrat dereceyken 1991-2020 döneminde bu değer 13,9 santigrat dereceye yükseldi. Türkiye'de 1998'den bu yana (2011 hariç) tüm yılların uzun dönem ortalama sıcaklıkların üzerinde olması dikkati çekerken, 2024 yılı 15,6 santigrat derece ile son 54 yılın en sıcak yılı, Temmuz 2025 de son 55 yılın en sıcak temmuz ayı olarak kayıtlara geçti. Türkiye'de geçen yıl yağışlar normaline göre yüzde 6,3 azalış gösterirken, 2025 su yılı yağışları ise normalin yüzde 26 altında gerçekleşti. Ülkede son 9 aylık su yılı yağışları, 52 yılın en düşük seviyesine geriledi.
Sapanca Gölü'nün bulunduğu alt havzanın, 1991-2020 yılları yıllık toplam yağış ortalaması 806 milimetre, ortalama sıcaklığı ise 13,5 santigrat derece olarak hesaplandı. Gölün yer aldığı Aşağı Sakarya Alt Havzası'nın uzun dönem (1980-2025) yıllık ortalama toplam yağış değeri, 806 milimetre olarak kayıtlara geçti.
Havzada, 1984-1986, 1989-1990, 1993-1994, 2002-2004, 2006-2008, 2011-2013, 2019-2020 ve 2024 yıllarında kurak dönemler yaşandı. 24 aylık (Kasım 2023-Ekim 2025) meteorolojik kuraklık haritasına göre, havzada "şiddetli ve çok şiddetli kuraklık" yaşanıyor.
Ayrıca, havzada gelecek dönemde ortalama sıcaklıkların 3,8 santigrat derece artması, yıllık toplam yağışların da yüzde 5,2 azalması bekleniyor.
Muhabir: Mehmet Can Toptaş
