LAHEY (AA) - Hollanda'da 29 Ekim'de yapılan erken genel seçimde yaklaşık 7 puan oy kaybeden ırkçı lider Geert Wilders'ın Özgürlük Partisi (PVV), Haziran 2025'te koalisyon hükümetinden çekilme kararıyla seçmenlerce cezalandırılırken, ülkedeki hiçbir büyük partinin Wilders ile koalisyon yapmak istememesi dikkati çekti.
Hollanda'da 29 Ekim'de yapılan erken genel seçimlerde oy sayma işleminin sona ermesi ve resmi sonuçların açıklanması beklenirken, seçimi yaklaşık 15 bin oyla önde götüren Demokratlar 66 (D66) Partisinin ipi göğüslemesi bekleniyor.
PVV'nin oy oranı 2023'teki yüzde 23,5'ten yüzde 16,7'ye gerileyerek yaklaşık 7 puan kaybetti. Bu düşüşle birlikte partinin, Meclisteki sandalye sayısının 37'den 26'ya düşmesi öngörülüyor. Her ne kadar en çok oy alan D66 partisiyle neredeyse aynı oy oranına ve milletvekili sayısına ulaşsa da ülkedeki büyük partilerin hiçbiri Geert Wilders ile koalisyon kurmak istemiyor.
Brüksel merkezli Amerikalı-Avrupalı gazeteci Dave Keating ve Hollanda'nın önemli anket şirketi Ipsos I&O'nun kıdemli araştırmacısı Asher van der Schelde, AA muhabirine seçim sonuçlarını değerlendirdi.
PVV koalisyondan çekildiği için cezalandırıldıKeating, PVV'nin koalisyondan çıkması ve bu seçimin yapılmasına neden olması sebebiyle seçmenler tarafından cezalandırıldığını belirtti.
Gazeteci Keating, Dilan Yeşilgöz liderliğindeki merkez sağdan Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) ve Hristiyan Demokrat Parti'nin (CDA) 2023'teki seçimlerin ardından PVV ile hükümet kurma kararının ağır eleştirilere maruz kaldığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Merkez sağ partiler, en büyük üyesi olarak aşırı sağcı PVV ile bir koalisyon kurdular, ancak bir koşul olarak onların iktidara yaklaşmasına izin vermediler. Sonuç olarak PVV artık kendini dışarıdan biri olarak gösteremedi, çünkü hükümetin bir parçasıydılar, ancak politikalarını önemli ölçüde uygulayamadılar."
Keating, seçmen tercihlerinin 2023'ten bu yana önemli ölçüde değişmediğini ancak seçmenin Wilders'in PVV'si yerine diğer sağcı partilere yöneldiğine dikkati çekerek, "PVV'nin oyları diğer küçük aşırı sağ partiler JA21, Demokrasi Forumu (FvD) ve Çiftçi Vatandaş Hareketi Partisi'ne (BBB) gitti. Dolayısıyla Hollanda Parlamentosundaki aşırı sağ sandalyelerin oranı yaklaşık üçte bir olarak aynı kalacak." ifadelerini kullandı.
Merkez sağ partiler PVV ile çalışmayacak2023 seçimlerinde PVV'nin birinci çıkmasının ardından merkez sağ partilerin PVV ile hükümet kurduğunu ancak bu sefer buna yanaşmadığını aktaran Keating, sözlerini şöyle sürdürdü:
"PVV'nin birkaç ay önce hükümeti çökertmesine ve hükümetten çıkma kararına çok kızdılar. Bu karar nedeniyle bir daha onlarla hükümet kurmayacaklarını söylediler. Ama bu ideolojiden çok stratejiyle ilgili. Bu partiler, PVV'nin hükümette olduğu sürede zayıfladığını görebiliyorlardı."
Keating, partilerin geri kalanının solda olduğunu ve ideolojik nedenlerle PVV ile asla koalisyon kurmayacaklarını dile getirerek, muhtemel tüm koalisyon senaryolarından dışlanmasına rağmen PVV'nin birinci parti dahi olsa bunun pratikte durumu değiştirmeyeceğini ve sadece aynı milletvekili sayısına sahip olan sadece D66'nın hükümet kurma imkanının olduğunu ifade etti.
PVV'nin popülaritesi düşmeye devam edebilirPVV'nin 15 yıl önce de anketlerde zirvede olduğunu, ardından popülaritesinde büyük bir düşüş yaşadığını ve 2023'te tekrar yükseldiğini anımsatan Keating, önümüzdeki yıllarda da PVV'nin popülaritesindeki düşüşün sürmesinin oldukça mümkün olduğunu kaydetti.
Keating, ancak aşırı sağ desteğin basitçe diğer aşırı sağ partilerden birine kayabileceğini ifade ederek, "PVV'nin şu anki izolasyonu muhtemelen daha fazla radikalleşmeye yol açmayacak çünkü aslında hükümette olmak istemedikleri, muhalefette kalmayı tercih ettikleri açık. Seçimi tetiklemenin amacı buydu." değerlendirmesinde bulundu.
Hükümet kurulması uzun sürecekIpsos I&O anket şirketinin kıdemli araştırmacısı Asher van der Schelde, ön sonuçlara göre en olası iki koalisyon senaryosu olduğunu belirtti.
Van der Schelde, ilk senaryonun D66, VVD, CDA ve Yeşil Sol-İşçi Partisi (GL-PvdA) ittifakından oluşan merkezci bir hükümet olduğunu anlattı ancak VVD'nin GL-PvdA ile çalışmak istemediğini söyledi.
İkinci seçeneğin ise D66, VVD, CDA ve JA21 partilerinden oluşabileceğini vurgulayan Van der Schelde, bunun da zor olduğunu çünkü D66’nın JA21 ile çalışmaya isteksiz olduğunu ve bu partilerin birlikte 76 sandalyeye ulaşamayabileceğini dile getirdi.
Van der Schelde, parlamentodaki 150 sandalyenin çoğunluğuna ulaşmak için sınırlı sayıda seçenek bulunduğunu ve hükümet kurmanın muhtemelen uzun zaman alacağını ifade ederek, koalisyon oluşum sürecinde partiler için zorluklar ve fırsatlar olduğunu bildirdi.
Muhabir: Selman Aksünger
