İran’da yağışların durmasıyla barajlar boşalırken Tahran dahil 20 eyalet ciddi su kriziyle karşı karşıya

TAHRAN (AA) - İran’da yeni su yılının başlamasının üzerinden 40 günden fazla süre geçmesine rağmen ülkenin büyük bir kısmı ciddi kuraklıkla mücadele ediyor.

İran Meteoroloji Kurumu, 2025 sonbaharını "son 60 yılın en kurak dönemi" olarak tanımlarken Tahran dahil 20 ilde neredeyse hiç yağmur kaydedilmedi.

Enerji Bakanlığı verilerine göre ülke genelindeki barajların ortalama doluluk oranı uzun dönem ortalamasının yüzde 35 altında.

Tahran’a su sağlayan Emir Kebir Barajı’nda yalnızca yaklaşık 14 milyon metreküp su kaldığı, bunun da baraj kapasitesinin yüzde 8’ine denk geldiği belirtildi. Bu miktar, başkente iki haftadan az içme suyu sağlayabiliyor.

Latyan Barajı’nın ise kasım sonuna kadar aynı duruma düşmesi bekleniyor. Beş ana barajdan yalnızca Taleghan kısmen faal durumda.

Meteoroloji Kurumu, ülke genelinde ortalama yağışın 152 milimetre civarında olduğunu ve bunun uzun vadeli ortalamanın yüzde 40 altında kaldığını açıkladı.

Tahran’da bazı mahallelerde haftada iki gece boyunca (genellikle 21.00–06.00 veya 23.00–11.00 arasında) su akışı kesiliyor. Kente su temin eden şirketler bunu "geçici şebeke arızası" olarak nitelese de uygulama fiilen bir karne sistemi haline gelmiş durumda.

Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, yağışların gecikmesi halinde "Tahran’da zorunlu su kısıtlaması hatta belirli bölgelerde geçici tahliye" seçeneğinin gündeme gelebileceğini söyledi.

Pezeşkiyan'ın "Yağmur yağmazsa Tahran'ı tahliye etmeliyiz" şeklindeki açıklaması ise ülkede tepkilere de yol açtı.

Sonbaharın ilk yarısında hiç yağmur düşmeyen iller arasında Tahran, Merkezi, Kirmanşah, Huzistan, Fars, Kirman, İsfahan, Sistan ve Beluçistan, Kürdistan, Hemedan, Çaharmahal ve Bahtiyari, Loristan, İlam, Kohgiluye ve Buyer Ahmed, Buşehr, Zincan, Yezd, Hürmüzgan, Kum ve Güney Horasan bulunuyor.

Bu bölgelerin çoğunda yeraltı su seviyeleri de kritik eşiğin altına indi.

Tahran'ın yanı sıra su krizinden en çok etkilenen kentlerin başında da Meşhed geliyor.

Meşhed Su ve Kanalizasyon Şirketi Genel Müdürü Hüseyin İsmailiyan, Meşhed'e su sağlayan barajlardaki su rezervlerinin şu anda yüzde 3’ün altına düştüğüne dikkati çekerek "su tasarrufunun sadece bir tavsiye değil, zorunluluk haline geldiğini" belirtti.

Ülke medyasına konuşan Su Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Nayeb de "Etkili yağış olmadan barajlar dolmaz. Önümüzdeki haftalarda kesintiler artacak, basınç düşüşü daha belirgin hale gelecek." dedi.

Hace Nasıruddin Tusi Üniversitesi Su Bölümü Öğretim Üyesi Muhammed Rıza Kavianpur ise kuzey ve batı bölgelerinde de yağış azalmasının süreceğini belirterek "Aralık ortasına kadar ciddi yağış beklenmiyor." uyarısında bulundu.

Meteoroloji Kurumu ise yarından itibaren yağışlı havanın batıdan ülkeye giriş yapacağını duyurdu. Buna göre, yağışların batı bölgelerine yer yer hafif sağanak ve yarı sağanak yağış getirmesi bekleniyor.

Düşük basınç nedeniyle binlerce aile, konutlarına basınç pompası ve su tankeri kurdu. Yaz aylarında yalnızca kentin güneyinde görülen bu uygulama, artık neredeyse tüm Tahran’a yayılmış durumda.

Tahran’daki şebeke suyu kayıplarının yaklaşık yüzde 25 olduğu, yalnızca inşaat sektöründe yılda 30 milyon metreküp içme suyu harcandığı bildiriliyor.

Kentin yenilenebilir su kapasitesi 335 milyon metreküp ile ülke ortalamasının oldukça altında kalıyor.

Enerji Bakanı Abbas Aliabadi, Lar Barajı’ndan acil su transferi için altyapı çalışmalarının sürdüğünü açıkladı.

Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Arif ise kişi başı günlük su tüketiminin 250 litreye kadar çıktığını belirterek, “Avrupa’da bu rakam 100 litrenin altında. Halkın katılımı olmadan kriz aşılmaz." ifadelerini kullandı.

Uzmanlara göre krizin temelinde yalnızca kuraklık değil, yıllardır süren su yönetimi eksiklikleri de yatıyor. Tarımsal sulamada verimsiz yöntemler, yeraltı suyunun aşırı kullanımı, şehirleşmenin artması ve iklim değişikliğinin etkileri birleşerek uzun vadeli bir su stresi yaratmış durumda.

İran İklim Bilimi Merkezi’nin tahminlerine göre, aralık ortasına kadar etkili yağış beklenmiyor. Bu sürede mevcut kısıtlamaların daha da sertleşmesi olasılığı yüksek. Yetkililer, acil tüketim yönetimi olmadan kış aylarında su kesintilerinin yaygınlaşabileceği uyarısında bulunuyor.

Muhabir: Ahmet Dursun