LONDRA (AA) - İsviçre, 2022'de ABD'den F-35A tipi savaş jeti satın almak için anlaşma imzalamasına rağmen iki ülke arasında Washington'un fiyat artışı talebi başta olmak üzere çeşitli nedenlerle sorunlar yaşanıyor.
İsviçre, 19 Eylül 2022'de 36 adet F-35A temin etmek için yaklaşık 7,4 milyar dolarlık anlaşma imzaladı ancak Washington yönetimi, artan enerji, ham madde fiyatları ve enflasyonu gerekçe göstererek fiyat artırma niyetini İsviçreli yetkililere ileterek ek ödeme talep etti.
Kamu yayıncısı Swiss Broadcasting Corporation bünyesindeki Swissinfo'nun haberinde, İsviçre hükümetinin ABD'nin bu niyeti nedeniyle yeni fiyatın yaklaşık 1,7 milyar dolar artabileceği tahmininde bulunduğu belirtildi.
İsviçre Savunma Bakanlığı, sabit fiyat konusunda ısrarcı olduklarını ancak anlaşmanın hukuki yoldan çözülemeyeceğini ve bu nedenle diplomatik görüşmeler yürüttüklerini açıkladı. Bakanlık, anlaşmazlık çözülemezse İsviçre'nin alımı iptal edebileceğini bildirdi.
İsviçre Savunma Tedarik Kurumu Armasuisse'nin Başkanı Urs Loher de "Sözleşme sözleşmedir. F-35A savaş uçaklarının tedariki için açıkça belirtilen sabit fiyata rağmen aniden farklı gerçeklikle karşı karşıya kaldık." ifadesini kullandı.
İsviçreli milletvekilleri sert eleştirilerde bulunduİsviçre'de birçok siyasi partiden milletvekilleri, F-35A'larda fiyat artırımına gidilmesini sert şekilde eleştiriyor.
Sosyal Demokrat Parti'den milletvekili Fabian Molina, sosyal medya platformu Bluesky üzerinden yaptığı açıklamada, F-35 anlaşmasının kabul edilmesi için "yalan ve aldatmacalar" kullanıldığını belirtti.
Molina, anlaşmayı eleştirenlerin "susturulduğunu", vatandaşların "milyarlarca zarara uğratıldığını" kaydetti.
Yeşil Liberal Parti'den milletvekili Corina Gredig, yürütmenin başındaki Federal Konsey'in ABD'ye "boyun eğmemesi" gerektiğini ifade etti.
Gredig, sözleşmenin hazırlanma sürecinde eksiklikler olduğunu kaydederek, Federal Denetim Ofisinin talep ettiği uyuşmazlık çözüm mekanizmasının anlaşmada bulunması gerektiğini dile getirdi.
İsviçre Halk Partisi (SVP) milletvekili ve partinin güvenlik politikası uzmanı Mauro Tuena, ABD'nin aniden sözleşmedeki fiyatlandırmaya karşı çıktığını ve bunun "zor bir başlangıç noktası" olduğunu söyledi.
Radikal Parti milletvekili Peter Schilliger, maliyeti en aza indirmek için çalışma yapılmasını talep ederek, "muhtemelen (ABD'ye karşı) bazı tavizlerin" gerekli olacağı yorumunu yaptı.
Hristiyan demokrat görüşteki Merkez Parti milletvekili Marianne Binder-Keller, ülkesinin savaş uçaklarına ihtiyacı olduğunu ancak hükümetin önceden anlaşılmış fiyatta ısrarcı olmasının "doğru olacağını" belirtti.
"Maliyet fiyaskosu"SVP partisinden yapılan açıklamada, ABD'nin fiyat artırma niyeti "maliyet fiyaskosu" olarak nitelendirilerek bunun "utanç verici" olduğu bildirildi.
Federal hükümetin eleştirildiği açıklamada, "Görünüşe göre Federal Konsey ve yetkilileri sabit fiyatlı adil sözleşme yapmaktan aciz." ifadesi kullanıldı.
Temsilciler Meclisinin denetim komisyonundan soruşturma kararıİsviçre Temsilciler Meclisinin denetim komisyonu, sabit fiyat konusundaki anlaşmazlığın ön plana çıkacağı soruşturma yürütmeye karar verdi.
Meclisten yapılan açıklamada, soruşturmanın F-35A anlaşması hakkında 2022'de yürütülen incelemenin devamı niteliğinde olduğu belirtildi.
Komisyon, sabit fiyatla ilgili uzman görüşlerine başvuracak, hükümetin anlaşma hakkında denetim makamları ve kamuoyuna sağladığı bilgileri inceleyecek.
Anketlere göre İsviçrelilerin üçte ikisi F-35 alımına karşıİsviçre'de yapılan anketler, halkın büyük çoğunluğunun F-35 alımına karşı çıktığını gösteriyor.
Kamuoyu araştırma şirketi Leewas tarafından nisanda 35 binden fazla kişinin katılımıyla yapılan ankette, F-35 alımına karşı çıkanlar üçte iki çoğunluğu oluşturdu.
Ülkede F-35 alımına karşı "F-35'i Durdur İttifakı" öncülüğünde düzenlenen imza kampanyasında da 42 bin 500'den fazla imza toplandı.
F-35'i Durdur İttifakı öncülerinden Sosyalist Parti yöneticisi Pierre-Alain Fridez, yaptığı açıklamada, "Federal Konsey, imzaların geçerliliğini kabul etse de F-35 alımıyla ilgili riskler konusunda samimi siyasi tartışma yapılmasını, bu uçağın alımının oluşturacağı sınırsız sorunlar listesi hakkındaki uyarılarımıza rağmen engelliyor." ifadesini kullandı.
İsviçre'de 2022'de F-35 alımının referanduma götürülmesi için gerekli olan 100 bin imzadan fazlası toplanmış olmasına rağmen Savunma Bakanlığı, ABD ile imzalanacak sözleşme tarihi yaklaştığından referandum düzenlemeye yeterli zaman kalmadığını ileri sürerek bu girişimi engellemişti.
Muhabir: Zuhal Demirci,İbrahim Hamdi Hacıcaferoğlu,Selman Aksünger
