İSTANBUL (AA) - Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, Deprem Erken Uyarı Sistemi'ndeki yenilikleri anlatarak, "Aletlerin modernize edilmesi ve hızlandırılmasıyla işlem süresi de kısaldı ancak şimdi yeni yazılımlar ve hızlı iletişim sistemleri var. Böylece hızlı bilgi, doğru bilgi, yanlış alarmın olmadığı bilgi konusunu test ediyoruz." dedi.
Özel, Kandilli Rasathanesi'nde akademisyenlerle birlikte düzenlediği basın toplantısında, Deprem Erken Uyarı Sistemi'nde geldikleri noktayı, teknik bilimsel gelişmeleri ve operasyonel olarak sundukları hizmetleri paylaştı.
Enstitünün erken uyarı çalışmalarına 1998'de başladığını ve 2001'de Bakanlar Kurulu kararıyla Marmara Bölgesi'nde 10 istasyonlu Erken Uyarı Sistemi ve 110 istasyonlu Hızlı Hasar Tespiti Sistemi kurulduğunu anlatan Özel, 2012'de de Valilik tarafından sistemin yenilendiğini aktardı.
Özel, gelinen son aşamada istasyonların veri iletim altyapısının da yenilendiğini belirterek, depremlerin başladığı anda sismik dalgaların faya yakın istasyonlardan gelen verilerle işlendiğini kaydetti.
Erken Uyarı Sistemi için gereken altyapının önemine işaret eden Özel, şöyle devam etti:
"Aletlerin modernize edilmesi ve hızlandırılmasıyla işlem süresi de kısaldı ancak şimdi yeni yazılımlar ve hızlı iletişim sistemleri var. Böylece hızlı bilgi, doğru bilgi, yanlış alarmın olmadığı bilgi konusunu test ediyoruz. Test ederken en büyük hedefimiz güven aralığını oluşturmak, sınır koşullarımızı ve tolerans aralığımızı belirlemek çünkü bu bizim vatandaşa sadece 'deprem oluyor' diye önceden verebileceğimiz bir durum değil. Toplumsal fayda sağlamasını hedefliyoruz. Yani bu bütün kurumlar, kritik yapılar, bakanlıklar, onların kendi kritik eşik değerlerine göre sistemimizi mühendislik parametreleriyle kalibre edebilecek duruma getirmeye çalışıyoruz."
5 büyüklüğündeki depremin sinyali önceden geldiFayın yakınlığının ölçüm süresiyle ilişkili olduğunu dile getiren Özel, 2 Ekim'deki Marmara Denizi Marmaraereğlisi açıklarında meydana gelen 5 büyüklüğündeki depremin 8.4 saniye öncesinde uyarının geldiğini anlattı.
Yürütülen çalışmada gelinen aşamanın önemine işaret eden Özel, "Acil durumun harekete geçirilmesi, otomatik vanaların kapatılması, gazların kesilmesi, Marmaray'ın, Avrasya Tüneli'nin durdurulması, metro hatları ve özellikle Marmara Denizi kıyısındaki kritik altyapıların güvenliğinin alınmasını sağlayacak. Yani deprem sonrası ikinci afetleri, yangınları da tetiklememesi açısından bu kritik altyapıların bizim müşteri kurumumuz gibi olması gerekiyor. Onların eşik değerlerini, isteklerini, mühendislik hizmetlerine uygun olarak bizim bu sistemi kalibre etmemiz gerekiyor." ifadelerini kullandı.
"Kandilli uyarı" uygulaması test aşamasındaProf. Dr. Özel, erken uyarı sinyallerinin kullanıcılara ulaştırılması amacıyla KRDAE'nin bir yazılım firmasıyla ortaklaşa iOS tabanlı bir mobil uygulama geliştirdiğini ve şu anda yaklaşık 2 bin 500 cihazın test grubunda olduğunu ifade etti.
Mobil uyarı sisteminin adının "Kandilli uyarı" olduğunu belirten Özel, "Kullanıcıların büyük çoğunluğu bilim insanlarından oluşuyor. Herkesten geri dönüş alıyoruz ve biz kendimiz de buradan inceliyoruz. Yani sadece depremin yıkıcı dalgası gelmeden önce uyarı vermesini değil, aynı zamanda da şiddeti de belirliyoruz. Kullanıcılara, depremi nasıl hissettiklerini de soruyoruz. Geri dönüşler gayet iyi. Hızlılığımız, doğruluğumuz iyi. Şimdiye kadar yanlış alarm vermedi sistem. Diğer yandan da en maksimum iyi, hızlı, doğru bilgi verecek algoritmaları deniyoruz."
Marmara Denizi'nden gerçek zamanlı veri getirecek altyapıyı kurmanın uyarı süresini kısaltacağını aktaran Özel, bu alana yapılacak yatırımların önemini vurguladı.
Sismik ağın modernizasyonu ve sıklaştırılmasının da önemine değinen Özel, "Bu mevcut ağı yenileme ve haberleşme sistemlerini hızlandırmak suretiyle Erken Uyarı Sistemi'ni ülke genelinde işler hale getirmeyi planlıyoruz." şeklinde konuştu.
Denizlerden veri getirmenin de artık çok hızlı gelişen bir teknoloji olduğunu vurgulayan Özel, kurulacak yeni istasyonların uyarı süresini kısaltacağını kaydetti.
Muhabir: Mücahit Türetken
