Küresel teknolojinin rekabet alanı 'Silikon Vadileri'

ANKARA (AA) - Dünyada bunların en bilineni, küresel girişimci ve milyarderleriyle ünlü California'daki Silikon Vadisinin hikayesi bir köşe yazısıyla efsaneleşmeye başladı. Önceden isimsiz bir dijital merkez olan bölgeye, 1970'lerin başında bir gazetecinin bu tanımı kullanması bölgeyi Silikon Vadisi olarak dünyaya tanıttı.

İkinci Dünya Savaşının ardından bu alandaki küresel rekabetin tetiklenmesiyle birçok ülke benzer merkezlerde hem ticari hem de savunma odaklı yeni bir rekabet alanı oluşturdu. ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping arasında yeni mücadelenin ticaret savaşları olup olmayacağı küresel tartışma konusuyken, bu hususun "dijital cephaneliği" olarak görülen Silikon Vadileri küresel siber saldırılardan yapay zekaya, akıllı cihazlardan otomasyon sistemlerine kadar insanoğlunun günlük hayatına sirayet etti.

AA muhabiri, "Dünyanın Dijital Cephanelikleri: Silikon Vadileri" başlıklı dosya haberin ilk bölümünde, küresel teknoloji merkezi Silikon Vadilerinin kuruluşu, dünya çapındaki önemi ve bünyesinde barındırdığı şirketleri anlattı.

ABD'nin California eyaletinde yer alan ve yüzlerce teknoloji devini bir arada bulunduran Silikon Vadisi, "küresel teknoloji merkezi" olarak tanımlanıyor.

Herhangi bir kişi ya da kuruluşa ait olmayan Silikon Vadisi'nin ortaya çıkışı, özellikle 20. yüzyılın ortalarında meydana gelen teknolojik gelişmelerle yakından ilişkili.

İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle savunma harcamaları ve teknoloji çalışmalarına odaklanan ABD, bu dönemde bilgisayar teknolojisi, iletişim sistemleri ve yarı iletken teknolojilerine ilişkin araştırmalara yöneldi. Silikon Vadisi'nin temelleri de yarı iletken endüstrisinin hızla geliştiği bu dönemde atıldı.

Transistörler ve mikroçiplerin ortaya çıkması gibi teknolojik gelişmeler, bölgenin ilerleyen yıllarda önemli bir teknoloji merkezi haline gelmesine zemin hazırladı.

Silikon bazlı bilgisayar mikroçiplerinin yoğun üretimi nedeniyle "Silikon Vadisi" ismini alan ve ilk kez 1971'de Don Hoefler adlı gazetecinin "Silicon Valley USA" başlıklı yazısında bu isimle anılan bölge, yıllar içinde yüzlerce teknoloji devi şirketi içinde barındıran bir dijital merkeze dönüştü.

ABD hükümeti, Silikon Vadisi'nin kurulduğu ilk yıllarda burada yürütülen savunma araştırmaları için teşvik sağladı. Vadi, İkinci Dünya Savaşı döneminde, savaşta kullanılacak yeni teknolojilerin araştırılması için sağlanan paranın büyük kısmını lazer ve yarı iletken çip araştırmalarına aktardı.

Daha sonra devlet teşviklerinin kesilmesiyle Silikon Vadisi, tamamı özel sektörün finanse ettiği bir merkez oldu.

Sınırları oldukça geniş bu küresel teknoloji merkezi, Palo Alto, San Jose, Mountain View ve Cupertino gibi birkaç şehri kapsıyor.

Kısa sürede büyüyen ve sürekli gelişen bir sektörü temsil eden Silikon Vadisi, dünyanın önde gelen teknoloji şirketlerinin yanı sıra çok sayıda startup şirketinin de merkezi olma özelliğini taşıyor.

Teknoloji ve inovasyon alanında küresel merkez kabul edilen Silikon Vadisi, Apple, Google, Meta, Tesla, Intel, HP, IBM, Alphabet, Oracle, PayPal, eBay ve Netflix gibi dünya çapında tanınmış çok sayıda büyük şirketi bünyesinde barındırıyor.

Udemy, Mobile Action, Wallit, CivicSolar, Koding, SocialWire, Felicis Ventures gibi Türk şirketleri de Silikon Vadisi'nin ev sahipliği yaptığı başarılı şirketler arasında yer alıyor.

Teknoloji dünyasının önde gelen isimleri, kariyerlerini Silikon Vadisi'nde inşa etti.

ABD'li bilişim şirketi Apple'ın kurucusu Steve Jobs, sosyal medya platformları Facebook, Instagram ve WhatsApp'ın sahibi Meta'nın Üst Yöneticisi (CEO) Mark Zuckerberg, Tesla ve SpaceX'in CEO'su ve sosyal medya platformu X'in sahibi milyarder Elon Musk, Silikon Vadisi'nden çıkan isimlerden birkaçı.

Silikon Vadisi merkezli, nesnelerin interneti (IoT) şirketi TeleSense'in kurucusu ve Silikon Vadisi'nin girişimcilik yöntemini dünyanın farklı yerlerindeki kuruluşlara taşıyan uluslararası strateji danışmanlık şirketi Concordia Ventures'in Genel Müdürü Naeem Zafar, konuyla ilgili AA muhabirine konuştu.

Zafar, Silikon Vadisi'nin 70'li yıllarda çiplerle başlayan hikayesinin 80'lerde bilgisayarların, 90'larda internetin ve 2000'lerde sosyal medyanın yayılmasıyla gelişimini sürdürdüğünü belirtti.

Silikon Vadisi'nin yıllar içinde ulaştığı bu başarıyı, "gerekli tüm araçları içinde bulunduran konumuna" borçlu olduğu değerlendirmesinde bulunan Zafar, "Başarılı bir teknoloji şirketine sahip olmak için ihtiyacınız olan tüm insanlar, yöneticiler, yatırımcılar, mühendisler ve yazılımcılar burada." dedi.

"Yazılımcı ya da donanımcı olan her zeki insanın" sahip olduğu fırsatlar nedeniyle dünyanın en önemli teknoloji merkezlerinden Silikon Vadisi'ne gelmek istediğini söyleyen Zafar, "Yapay zeka ve robotik şu anda Silikon Vadisi'ni yönlendiriyor." diye konuştu.

Zafar, Silikon Vadisi'nin ekonomisinin "son derece güçlü" olduğuna değinerek, "Eğer burası bir ülke olsaydı, dünyanın en güçlü ekonomisine sahip ilk 10 ülkesi arasında yer alırdı." şeklinde konuştu.

Silikon Vadisi'nin kurulduğu ilk yıllarda özellikle savunma araştırmaları için devletten katkı aldığını ancak hükümetin şu anda Silikon Vadisi'ne yönelik doğrudan bir katkısının olmadığını dile getiren Zafar, bu bölgenin tamamının özel sektör tarafından finanse edildiğini vurguladı.

Buradaki şirketlerde üretilen teknolojilerin ulusal savunma için de kullanıldığına ancak bunun hükümet için ya da hükümet tarafından başlatılmadığına dikkati çeken Zafar, "Bu teknolojilerin birçok müşterisi var ve devlet de onlardan biri." dedi.

Zafar, teknolojiyle ilgili pek çok kişinin dünyanın farklı bölgelerinden Silikon Vadisi'ne geldiğini anlatarak, "Burada çalışan yüzlerce Türk var. Harika şirketler kurdular ve tüm organizasyonlarda çok aktifler. Bu da doğru topluma, doğru kültüre, doğru teşviklere sahip olduğunuzda dünyanın her yerinden insanları çekeceğinizi gösteriyor." ifadelerini kullandı.

Joint Venture Silicon Valley'in Üst Yöneticisi (CEO) Russell Hancock da yaklaşık 6 trilyon dolarlık piyasa değerine sahip şirketleri bünyesinde bulunduran Silikon Vadisi'nde yılda yaklaşık 95 milyar dolarlık risk sermayesi üretildiğini kaydederek, "Silikon Vadisi, ABD'de işçi başına düşen en yüksek katma değer oranına sahip." dedi.

Silikon Vadisi'nin, yenilikçiliği ve girişimciliği teşvik eden bir habitata sahip olduğunu dile getiren Hancock, vadinin dünyanın en gelişmiş risk sermayesi endüstrisine sahip olduğunu ifade etti.

Muhabir: Şilan Turp