MİT, Troçki'nin sürgün sırasında Sovyet istihbaratınca izlenmesine ilişkin raporu paylaştı
ANKARA (AA) - MİT'in resmi internet sitesinde, "Özel Koleksiyon" sekmesi başlığı altında yer alan "belgeler" kısmında yayımlanan istihbarat raporlarına yenisi eklendi.
Bu belge, Bolşevik siyasetçi Lev Troçki'nin 1929-1933 arasında İstanbul Büyükada'da sürgün hayatı yaşadığı sırada Sovyetler Birliği İstihbaratı tarafından izlenmesine ve bu durumun Milli Emniyet Hizmeti Riyasetine (MAH) bildirildiğine dair hazırlanan İstanbul Bölge Amiri Aziz Hüdai Bey imzalı istihbarat raporu oldu.
Söz konusu 16 Ocak 1932 tarihli raporda şu ifadeler yer aldı:
"Ermenice tercümanımız ... efendi bize karşı vaziyetini düzeltmek için çalışmaya başlamıştır. Serkis'in vazifesini görmekte olan ve raporlarımızda G.P.U. ajanı olarak ismi geçen Davranof ile temasa gelmiştir. Davranof ilk vazife olarak şu teklifte bulunmuştur; 'Troçki'yi yakından takip etmek istiyoruz. Yanına kimler geliyor, kendisi nerelere gidiyor ve kimlerle görüşüyor, evinde en ziyade ne gibi işlerle uğraşıyor, nerelerle ve kimlerle muhabere ediyor?' Talimatımız mucibince ajanımız bu hizmeti kabul etmiştir. Davranof, Troçki'nin muhafaza ve tarassuduna memur olanların isimlerini ve bunlardan hangisinin elde edilmiş olduğunu sormuştur. Bidayette ajanımız bu sualin usule mugayir olduğunu ileri sürerek bir cevap vermemiş ise de yine talimatımıza tevfikan bunu da kabul etmiştir. Davranof'a bir isim ve bir vasıta göstereceğiz. Onlar herhalde bu vasıtayı tahkik veyahut ajanımızı büsbütün atarak vasıtayı elde etmeye çalışacaklardır. Bu suretle Davranof'un bazı adamlarını tanımak ve ne yapmak istediklerini anlamak mümkün olacaktır.
Davranof ajanımızın işini kolaylaştırmak maksadıyla demiştir ki, 'Eğer vasıta bulmakta güçlük çekersen Troçki adada iken yanında bulunmuş olan polis Salih efendiyi görüp ona açıl. Başkalarına malumat vermekte olan bu efendi herhalde sana da yardım eder. Göreceğiniz işin kıymeti nispetinde gerek sana ve gerek vasıtaya para vereceğiz. Bir de Troçki ile görüşmek üzere bu günlerde İngiltere'den bir adam gelecektir. Bunun hüviyetini ve ne için geldiğini öğreniniz.' demiş ve malumat olarak Fındıklı'da kömür deposu sahiplerinden Arşaığ'ın karısı Arşakuhi'nin, Şahverdiyan tarafından Yunanistan'a davet edildiğini ve bu kadının esasen evvelce Şahverdiyan nezdinde katiplik etmiş olduğunu bildirmiştir."
Raporda Davranof'un söylediği sözlere de yer verildi.
Buna göre MAH personelinin konuyla ilgili şu ifadeleri yer aldı:
"Troçki adada iken muhafızlar arasında Salih Efendi ismindeki polis de bulunmuştur. Fakat Troçki ile beraber Kadıköy'e gelmemiştir. İngiltere'den geleceğini bildirdiği adamla gelmiştir. İsmi Osias Rosenzweig'dir. Bununla birlikte bir de Raymond Mouliniere isminde bir Fransız gelmiş ve her ikisi Troçki'nin evine inmişlerdir. Birincisi doğuş itibarıyla İngiliz ise de tab'a itibarıyla Alman'dır. Musiki muallimi olduğunu söylemektedir. İkincisi Fransız'dır, mükemmel Türkçe ve Rumca konuşmaktadır. Bunların ne için geldikleri ve ne için Troçki'nin evinde kaldıkları henüz anlaşılamamıştır. Davranof'a ajanımız vasıtasıyla Troçki'ye dair bazı malumat vereceğiz. Vereceği para ve direktifler bizim için yeni bir şebekenin keşfine esas olacaktır. Arz eylerim efendim."
Muhabir: Utku Şimşek
