İSTANBUL (AA) - Uyar, şiirlerinde aşk, ayrılık, ölüm terimlerini ve çevreden aldığı izlenimleri işleyerek modernist yaklaşımı ve yeni imgeler kurma özelliğiyle beğeni topladı.
Cemal Süreya, Ece Ayhan gibi isimlerin yer aldığı İkinci Yeni şiir akımının "üç atlısı"ndan biri olarak gösterilen şair Turgut Uyar, Hayri Bey ile Fatma Hanım'ın oğlu olarak 4 Ağustos 1927'de Ankara'da dünyaya geldi.
Uyar, İstanbul ve Eskişehir'deki ilkokul yıllarında manzumeler yazmaya başladı. Ömer Hayyam, Nedim, Yahya Kemal Beyatlı, Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim'in eserlerini okudu.
Ortaokul eğitimine İstanbul'da başlayan Uyar, babasının Kızılay'da müfettiş olması üzerine ortaokul öğrenimini Ankara'da tamamladı. Uyar, Konya Askeri Ortaokulu ve Bursa Askeri Lisesi'nde aldığı eğitimin ardından 1947'de Askeri Memurlar Okulu'ndan mezun oldu.
İlk kitabı "Arz-ı Hal" 1949'da okuyucuyla buluştuPersonel subayı olarak Ardahan Posof'a tayin edilen şair, Terme Askerlik Şubesi ve ardından üsteğmen olarak Kara Kuvvetleri Komutanlığı Personel Dairesi Başkanlığı'nda çalıştı.
Turgut Uyar, 1958'de zorunlu hizmetini tamamladıktan sonra yüzbaşı rütbesindeyken ordudan ayrıldı. Ankara'da SEKA İrtibat Bürosunda ve Sanayi Bakanlığı'nda memur olarak çalıştı.
İlk şiiri "Yad" 1947'de Yedigün dergisinde yayımlanan Uyar, Kaynak dergisinin 1948'de açtığı şiir yarışmasında da ikincilik kazandı.
Uyar'ın ilk kitabı "Arz-ı Hal" ise 1949'da, ikinci kitabı "Türkiyem" 1952'de, üçüncü kitabı "Dünyanın En Güzel Arabistanı" ise 1959'da okuyucuyla buluştu.
Nazım Hikmet Ran ve Orhan Veli Kanık'tan etkilenen Uyar, ilk 2 kitabındaki şiirlerinde hece şiirini tercih etti. "Arz-ı Hal" kitabında yer alan "Yalağuz" şiirinde, "yalnız" kelimesini 18. yüzyıl Türkçesindeki karşılığıyla "yalağuz" olarak kullanan Uyar, şiirlerinde sık sık "kendini kalabalıkların içinde yalnız hissetme" duygusunu işledi.
Modern şiirin ustalarından biri olarak öne çıktıTurgut Uyar, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Edip Cansever ve Cemal Süreya gibi şairlerin içinde olduğu İkinci Yeni şiirine katıldı. Bu dönemde yazdığı şiirlerle hem bu akımın hem de modern şiirin ustalarından biri olarak öne çıktı.
Emekliye 1969'da ayrılarak İstanbul'a yerleşen Uyar, 1966 yılında Semiramis, Şeyda, Tunga adlarındaki üç çocuğunun annesi olan ilk eşi Yezdan Şener'den ayrıldı ve 1969'da yazar Rana Tomris'le (Tomris Uyar) evlendi. Bu evlilikten Turgut adında bir oğlu oldu.
"Göğe Bakma Durağı" adlı şiiri beğeni topladıKentleşme sürecinin birey üzerindeki etkilerine de şiirlerinde yer veren Uyar'ın 3. kitabında edebiyatseverlerin beğenisine sunduğu "Göğe Bakma Durağı" adlı şiiri beğeni topladı.
Şiirleri İngilizce, Fransızca ve Sırpçaya çevrilen Turgut Uyar'ın şiir ve yazıları Varlık, Yeditepe, Pazar Postası, Dost, Değişim, Türk Dili, Yedigün, Kaynak, Şimdilik, Forum, Yeni Dergi, Hürriyet Gösteri, Milliyet Sanat, Düşün, Dönem ve Papirüs dergilerinde yayımlandı.
Hüseyin Cöntürk'ün çıkardığı "Dönem" adlı derginin kurucuları arasında da yer alan Uyar'ın şiirleri İngilizce, Fransızca ve Sırpçaya da tercüme edildi.
Usta şairin, "Efendimiz Acemilik" ve "Çıkmazın Güzelliği" gibi yazıları, Türk şiirinin bir döneminin anlaşılmasında başvurulan temel metinler arasına girdi.
Çeşitli ödüller verildi"Tütünler Islak" kitabıyla 1963 Yeditepe Şiir Armağanı'nı alan Uyar, Tomris Uyar ile Lucretius'tan yaptığı "Evrenin Yapısı" çevirisiyle 1975 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü'ne layık görüldü.
Şairin "Kayayı Delen İncir" isimli kitabı 1983 Behçet Necatigil Şiir Ödülü, yeni şiirlerinin eklendiği ve tüm şiirlerini toplayan "Büyük Saat" eseri de 1984 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü'ne değer bulundu.
Toplam 9 şiir kitabına imza atan Uyar'ın bütün şiirleri 1984'te "Büyük Saat" kitabında bir araya getirildi.
İnceleme alanında "Bir Şiirden" ve eleştiri dalında "Sonsuz ve Öbürü" eserlerini de okuyucuyla buluşturan Uyar, 22 Ağustos 1985'te siroz hastalığından vefat etti.
Muhabir: Özlem Limon
