ANKARA (AA) - Arama çalışmaları için özel olarak eğitilen trüf köpekleri yardımıyla çıkarılan mantarlar, zehirli ya da yenilebilir niteliklerine ve ekonomik değerine göre kategorize ediliyor, türlerine ayrıştırılarak Türkiye'nin biyoçeşitlilik envanterine işleniyor.
Türkiye'de ilk kez yapay zeka destekli taksonomi yöntemlerinin kullanıldığı ve yüzlerce mantar örneğinin elde edildiği projede, arazi çalışmaları sonucunda 500'e yakın mantar türünün tespit edilmesi hedefleniyor.
Çalışma detaylarına ilişkin AA muhabirine açıklamada bulunan Ankara Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ilgaz Akata, ekonomik değeri olan mantarlar ile halk sağlığını tehdit eden zehirli mantarları belirlemeyi amaçladıklarını, profesyonel arama köpeği "Ares"in de yardımıyla toprak altında yetişen trüf mantarlarını bulduklarını belirtti.
Akata, yenebilir özellikte ve ekonomik değeri yüksek olan ancak varlığından bölge halkının haberdar olmadığı türlere ulaştıklarını dile getirerek, şu bilgileri paylaştı:
"Henüz bir aylık arazi çalışması yaptık ve hem yer altında hem de yer üstünde yetişen mantarlardan şu ana kadar yaklaşık 250 farklı örnek topladık. Bunlardan 70'i trüf örneği, 5 farklı türe ait 70 örnek. Yaklaşık olarak 15-20 civarında da ekonomik öneme sahip mantar tespit etmiş bulunmaktayız. Tabii bunların yanı sıra zehirli türlere de çok rastladık."
"Türkiye'de mantarların yapay zekayla sınıflandırıldığı ilk proje"
Prof. Dr. Akata, Nallıhan'ın iklimsel olarak İç Anadolu ile Karadeniz arasında bir geçiş bölgesi olduğu, bu sayede Türkiye'de daha önce bulunmayan çeşitli türlerdeki mantarlara bu bölgede rastladıkları açıklamasında bulundu.
Elde ettikleri bulgulara dayanarak haritalama çalışması da yaptıklarını belirten Akata, çıkarılan mantarların görüntülerini çektiklerini, koordinatlarını alarak ve mantarın yetiştiği bölgeyi habitat olarak kayıt altına aldıklarını, topladıkları örnekler üzerinde de laboratuvar ortamında teşhis çalışmaları yaptıklarını anlattı.
Akata, "Türkiye'de mantarları yapay zeka ile taksonomik olarak ayırabileceğimiz ilk proje bu. İşin heyecanlı kısmı da aslında burada başlıyor, topladığımız mantarları hem dış görünüş olarak hem de mikroskobik yapılarıyla makine öğrenimi, derin öğrenim ve açıklanabilir yapay zeka ile taksonomik olarak ayırabiliyoruz." diye konuştu.
Bugüne kadar Türkiye'de keşfedilen yaklaşık 2 bin 700 makroskobik mantar türü bulunduğunu söyleyen Akata, bu mantarların ortaya konulmasında daha basit yöntemler kullanıldığını, yürüttükleri çalışmalarda ise hem morfolojik hem de moleküler yöntemleri kullanarak daha modern bir sınıflandırma yapma imkanı bulduklarını vurguladı.
Akata, "Şu ana kadar 120'nin üzerinde mantar türü tespit ettik ve 250 örnek topladık, fakat ben buradaki potansiyelin 500'ün üzerinde olduğunu düşünüyorum. Çok zengin ve nadide bir alan." dedi.
"Ekonomiye kazandırılması için çalışacağız"Ankara Üniversitesi Nallıhan Meslek Yüksekokulu Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Ayhan Aydın da projeyi Ankara Üniversitesi'nin Mühendislik, Fen ve Veteriner Fakülteleri ile Yapay Zeka Enstitüsü işbirliğinde yürüttükleri bilgisini paylaşarak, şunları kaydetti:
"Bölgede böyle bir çalışmanın yapılmasının Nallıhan'a ekonomik olarak da katkı getireceğini düşünüyoruz çünkü çok değerli mantarlar bulduk bu bölgede. Yaklaşık bir aydır çalışmalarımız sürüyor, biz bunun ekonomiye kazandırılması için çalışacağız ama şu anda keşif çalışmalarımız devam ediyor. Çeşitliliği belirleyip haritalandırmayı yapmaya çalışıyoruz."
Muhabir: Şeyma Güven
