İSTANBUL (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğünde kıdemli uzman Didem Güneş, uzman Ayşe Karasoy ve uzman yardımcısı Oğuzhan Evli tarafından hazırlanan "Yabancı Para Mevduatta Son Dönem Gelişmeler" başlıklı analiz Bankanın blog sayfası Merkezin Güncesi'nde yayımlandı.
Analizde, YP mevduatın para politikasının etkinliği ve finansal istikrar açısından yakından izlenen temel göstergeler arasında yer aldığı belirtildi.
Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarının sonlandırılması, altında yaşanan fiyat hareketleri ve avro/dolar paritesindeki yükselişin YP mevduat artışını etkileyen unsurlardan olduğu ifade edilen analizde, YP mevduatın seyrindeki son dönem gelişmeler ele alınıyor.
Analizde, Ağustos 2023 itibarıyla KKM hesapları en yüksek seviyesine ulaşırken, KKM ve YP mevduat toplamının 340 milyar doları aştığı belirtildi.
Sonraki dönemde sıkı para politikası duruşu ve destekleyici makroihtiyati politika seti ile mudilerin TL mevduat tercihinin güçlü seyrettiği ifade edilen analizde, KKM ve YP mevduat toplamının 2024 yılı sonunda 221 milyar dolara geriledikten sonra son dönemde yeniden yükselerek 242 milyar dolara ulaştığı belirtildi.
Analizde, şu bilgilere yer verildi:
"YP mevduat 2024 yıl sonunda 188 milyar dolar seviyesinden son dönemde 238 milyar dolara yükselerek 50 milyar dolar arttı. Bu artışın 31 milyar doları altın mevduatından, 15 milyar doları avro cinsi mevduattan, kalan kısım ise ABD doları ve diğer döviz mevduatından kaynaklandı. 2025 yılında YP mevduatta kaydedilen nominal artışta parite ve altın fiyatındaki yükseliş önemli rol oynadı. Altın ons fiyatı 2024 yıl sonunda 2 bin 600 dolar civarındayken, yaklaşık yüzde 73’lük bir artışla 17 Ekim’de 4 bin 500 dolar seviyelerinde zirve yaptıktan sonra 30 Ekim’de 4 bin dolara yakınsadı. Aynı dönemde avro/dolar paritesi ise 1,04’ten 1,16’ya yükseldi. Buna göre 2025 yılında YP mevduattaki 50 milyar dolar tutarındaki nominal artış parite ve fiyat etkilerinden arındırıldığında, 6,5 milyar doları gerçek kişiden olmak üzere toplamda 19 milyar dolarla sınırlı kaldı."
Altın mevduatı 2024 yılının sonundan bu yana yaklaşık 76 ton arttı"YP mevduatı altın fiyatının doğrudan etkisinin dışında artıran bir diğer unsur da küresel altın fiyatındaki yükselişin mudilerin yatırım tercihlerinde etkili olmasıydı." ifadesi kullanılan analizde, özellikle eylül ve ekim aylarında altın getirilerinin diğer finansal ürünlerin getirisinin belirgin şekilde üzerinde olmasının mudilerin altın talebini artırdığı bildirildi.
Analizde, "Nitekim altın mevduatında fiyat etkisinin yanı sıra ton bazında da artış görüyoruz. Altın mevduatı 2024 yıl sonundan bu yana yaklaşık 76 ton ve sabit fiyatla bakıldığında 6,5 milyar dolar karşılığı artarken, bu değişimin yarıdan fazlası son 2 ayda gerçekleşti." ifadesi kullanıldı.
YP mevduat artışını etkileyen unsurlar arasında KKM hesaplarından dövize dönüşün de yer aldığı, KKM bakiyesinin aynı dönemde 29 milyar dolar azalarak 4 milyar doların altına gerilediği belirtildi.
Analizde, bu hesaplardan dövize dönüş oranının mart ayından ağustos ayına kadar yüzde 25 civarında olduğu bilgisi verildi.
Ağustos ayında ise gerçek kişiler için de yenileme ve yeni hesap açma işlemlerinin sonlandırılmasıyla dövize dönüş oranının eylül ve ekim aylarında yüzde 80’in üzerine çıktığı belirtilen analizde, "Dövize dönüş oranının artmasında, bu hesaplarda kalan mudilerin döviz eğilimlerinin daha yüksek olması etkili oldu." ifadesine yer verildi.
"TL mevduat payı tarihsel ortalamaları seviyesinde kalmaya devam ediyor"Analizde, "KKM hesapları sonlandırılırken dövize dönüş oranının önceki dönemlere benzer şekilde sınırlı kalması için TL’ye geçiş hedefleri gibi adımlar atılması mümkündü. Ancak finansal istikrar ve piyasa işleyişi gözetilerek makroihtiyati çerçevede sadeleşmeye gidildi ve vadesi gelen KKM hesaplarıyla ilgili tüm hedefler kaldırıldı." denildi.
Bu bağlamda, KKM hesaplarından dövize dönüşün ağustos-ekim döneminde 7,9 milyar ABD doları olduğu belirtilen analizde, kasım ayından sonra KKM hesaplarının büyük oranda kapanmış olacağı öngörüsünde bulunuldu.
Analizde, şunlar kaydedildi:
"Sonuç olarak, son dönemde YP mevduatta ağırlıklı olarak parite ve fiyat etkisi kaynaklı nominal artışlar gerçekleşti. Parite ve fiyat etkisinden arındırılmış YP mevduat ise KKM hesaplarının sonlandırılması ve yatırım amaçlı altın alımları kaynaklı olarak sınırlı bir artış sergiledi. Altın fiyatlarındaki hızlı artışa rağmen TL mevduat payı tarihsel ortalamaları seviyesinde kalmaya devam ediyor. Bu gelişmeler, hanehalkı ve şirketler kesiminde TL varlık tercihinin büyük ölçüde korunduğuna işaret ediyor."
Muhabir: Burhan Sansarlıoğlu
