İSTANBUL (AA) - "Küresel Yeniden Kurulum: Eski Düzenden Yeni Gerçeklere" temasıyla dünyanın dört bir yanından liderleri ve uzmanları İstanbul'da bir araya getiren TRT World Forum 2025'te "Filistin Meselesinde Uluslararası Hukuk İnzivada mı? Krizi Reforma Dönüştürmek" başlıklı oturum yapıldı.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, Filistin Devleti Resmi Medyadan Sorumlu Bakanı Ahmad Assaf, Eski Uluslararası Adalet Divanı (UAD) Üyesi ve Başkanı Abdulqawi Ahmed Yusuf ve Eski İskoçya Bölgesel Başbakanı Hamza Yusuf'un konuşmacı olarak katıldığı oturumu, Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Serdar Karagöz de takip etti.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Yılmaz, liberal dünya düzeninin problemli olduğunu belirterek, "Mevcut düzen gerçekten bir krizde ve bunun en görünür kanıtı Gazze." diye konuştu.
Gazze savaşının ardından artık kimsenin “bu dünya düzeninin iyi işlediğini ya da insanları koruduğunu düşünmediğini” belirten Yılmaz, "Özellikle de problem İsrail ile alakalı burada. Çünkü İsrail sistemin bir hatası. Eğer başka bir ülke bunu yapsaydı o ülkelere farklı davranırlardı ama İsrail bu sistemin hatası olduğu için bir şey yapabilecek otoriteleri yok." değerlendirmesini yaptı.
Yılmaz, Gazze'deki İsrail soykırımının önlenmesi için Türkiye'nin çabalarına değinerek, NATO ve İsrail arasındaki olası işbirliklerini engellediklerini söyledi.
İsrail'i ABD'nin durdurabileceğini belirten Yılmaz, 8 Müslüman ülkeyi ABD Başkanı Donald Trump ile Birleşmiş Milletler'de (BM) bir araya getirdiklerini hatırlattı.
Yılmaz, bu sistemin "aslında problemin bir parçası" olduğunu belirterek, "Bu sistem gerçek gücü olmayan hiç kimseye yardımcı olmuyor." dedi.
İsrail'in "yerleşimci sömürgeci" bir devlet olduğunu vurgulayan Yılmaz, İsrail'in kendini normalleştirmesi ve kendini normal demokratik bir devlet olarak kurması gerektiğini dile getirdi.
"Sisteminin bedavacısı konumunda"
Dışişleri Bakan Yardımcısı Yılmaz, mevcut küresel düzenin Filistin’de yaşanan insani trajediye çözüm üretmekte yetersiz kaldığını söyledi.
Yılmaz, bu sistemin “Amerikan küresel egemenlik sorununa yönelik özel olarak tasarlandığını” belirterek, “Bu düzen zaten kirli. Bu düzen soykırımın gerçekleşmesine izin verdi.” ifadelerini kullandı.
Diplomatik her türlü çabayı denediklerini vurgulayan Yılmaz, “Diplomatik olarak yapılabilecek her şey denendi ama soykırımı durdurmadı.” dedi.
UAD'deki sürece de değinen Yılmaz, “UAD yargıçları tehdit edildi, yaptırımlara maruz kaldı. Yargıçların tehdit altında olduğu bir sistemde nasıl çözüm bekleyebiliriz?” değerlendirmesinde bulundu.
BM Güvenlik Konseyi’ndeki karar mekanizmasının adil olmadığını dile getiren Yılmaz, “Cumhurbaşkanımız (Recep Tayyip Erdoğan) sürekli 'Dünya beşten büyüktür' diyor. Çünkü bu beş ülke karar veriyor ve biri veto yetkisini kullanarak her şeyi şekillendiriyor.” ifadesini kullandı.
Yeni bir küresel düzenin zorunlu hale geldiğini vurgulayan Yılmaz, “Gazze krizi, eski dünyanın çöktüğünün ve yeni dünyanın henüz kurulmadığının göstergesi.” dedi.
Yılmaz, İsrail’in uluslararası sistem tarafından hesap vermekten muaf tutulduğunu belirterek, “İsrail bunu yapıyor çünkü bir bedel ödemiyor. İsrail bunu yapıyor çünkü kimse onları sorumlu tutmuyor. Sistemin bedavacısı konumundalar.” diye konuştu.
"Küresel kurallara dayalı düzen mutlak çöküşün eşiğinde"
Eski İskoçya Bölgesel Başbakanı Hamza Yusuf da, uluslararası hukuk düzeninin ciddi bir sınavdan geçtiğini söyledi.
Yusuf, İsrail’in “uluslararası hukuku defalarca ihlal ettiğini” belirterek, “24 Temmuz'da Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in apartheidin önlenmesine ilişkin yükümlülüklerini ihlal ettiğine hükmetti.” dedi.
Uluslararası düzene güvenin sarsıldığını vurgulayan Yusuf, “Küresel kurallara dayalı düzen, henüz çökmediyse bile, mutlak çöküşün eşiğinde.” ifadelerini kullandı.
Filistin’e yönelik saldırılara karşı dünyada yükselen kamuoyu tepkisine değinen Yusuf, “Her hafta milyonlarca insan sokaklara çıkıyor. Halk doğru yerde, yanlış yerde olanlar ise çoğu siyasetçilerdir.” değerlendirmesini yaptı.
Yusuf, kamuoyundaki değişimin önemine işaret ederek, “Kamuoyu değişiyor. Artık uluslararası hukukun evrensel şekilde uygulanması için sızlanmayı ve şikayet etmeyi bırakıp organize olmalı ve sahip olduğumuz gücü kullanmalıyız.” yorumunu yaptı.
"Dünyanın üçte ikisi bu toprakların Filistin'e ait olduğunu ifade ediyor"Filistin Devleti Resmi Medyadan Sorumlu Bakanı Ahmed Assaf, uluslararası kanunların dürüstlük sınavıyla karşı karşıya olduğunu belirterek, özellikle Filistin konusunda uluslararası hukukta çifte standart uygulandığını aktardı.
İsrail'in 2 yılda yaklaşık 250 gazeteciyi öldürdüğüne işaret eden Assaf, "İsrail istiyor ki suçlarını, katliamlarını sessizce yapsın, hiç kimse ondan haberdar olmasın. O yüzden de gazetecileri hedef alıyor." ifadesini kullandı.
Assaf, "Dünyanın üçte ikisi bu toprakların Filistin'e ait olduğunu, Filistin'i tanıdığını ifade ediyor, ama maalesef ki İsrail meşruiyetsizce işgale devam ediyor."
Kanunların uygulanması tüm BM üye devletlerinin eşit sorumluluğuEski UAD Üyesi ve Başkanı Yusuf, bir devletin ya da birkaç devletin hukuku ihlal etmesinin, mevcut kuralları ortadan kaldırmak anlamına gelmediğini belirterek "Bir hukukun ihlali hukuku değiştirmez ya da hukuku ortadan kaldırmaz." dedi.
BM Güvenlik Konseyi'nin işlevini büyük ölçüde yitirdiğini belirten Yusuf, "Ne kadar güçlü olursa olsun, bir devlete, iki devlete veya üç devlete güvenmenin yanlış olduğunu düşünüyorum. Birleşmiş Milletler'in 194 üye devleti var ve hepsinin kanunların uygulanması ve yürürlüğe konmasını sağlamak konusunda aynı sorumluluğu olduğunu düşünüyorum." değerlendirmesini yaptı.
Sömürgeciliğin Batılı ülkelerin kararıyla değil gelişmekte olan ülkelerin kararlılığı sayesinde yasa dışı ilan edildiğini hatırlatan Yusuf, Arap ve Müslüman ülkelerin tıpkı o dönemde olduğu gibi, Gazze'de ateşkes sağlanması için güçlerini birleştirip harekete geçmesi durumunda bir sonuç elde edilebileceğini vurguladı.
Muhabir: Muhammet Tarhan,Sercan İrkin
