Trump'ın "dijital doları" yasaklama hamlesi ABD'yi dijital para yarışının dışına itiyor

WASHINGTON (AA) - Merkez bankası dijital para birimi oluşturulmasına karşı olan Trump, Beyaz Saray'daki ilk haftasında konuya ilişkin dikkat çeken bir adım attı.

ABD Başkanı Trump'ın 23 Ocak'ta imzaladığı "Dijital Finans Teknolojisinde Amerikan Liderliğini Güçlendirme" başlıklı kararnameyle kripto para birimleriyle ilgili bir çalışma grubu oluşturulması öngörülürken, Amerikan kurumlarının merkez bankası dijital para birimi geliştirmesi, çıkarması ve kullanması yasaklandı.

Söz konusu kararnamede, merkez bankası dijital para birimlerinin finansal sistemin istikrarını, bireysel gizliliği ve ABD'nin egemenliğini tehdit ettiği vurgulandı.

Trump yönetiminin kararı, ABD'yi bu alandaki küresel yarışın dışına iteceği ve bu teknolojide geride kalmasına yol açabileceği yönünde tartışmalara neden oldu.

ABD Başkanı Trump'ın, ABD Merkez Bankasının (Fed) dijital bir dolar oluşturmasını engelleyen kararı, ABD'nin finansal teknoloji alanında rekabet gücünü kaybetmesine neden olabileceği yönündeki endişeleri beraberinde getirdi.

Dünyanın en yaygın kullanılan rezerv para birimine sahip olan ABD, parasını dijitale çevirme konusunda uzun zamandır temkinli bir yaklaşım sergilerken, merkez bankası dijital para birimi çıkarılmasını yasaklayan tek ülke oldu.

Uzmanlar, Trump'ın hamlesinin, dijital para birimlerini çıkarmak için çalışmalarını sürdüren Çin ve Avrupa Birliği'nin bu teknolojideki liderlik pozisyonunu güçlendirmesine olanak tanıdığını belirtiyor.

Trump'ın söz konusu adımının, ABD finans piyasaları ve küresel ticaret üzerindeki uzun vadeli etkileri merak konusu olurken, ABD'nin bu yarışta geri kalmasının doların küresel konumunu zayıflatabileceğine işaret ediliyor.

ABD yönetiminin merkez bankası dijital para birimini yasaklama kararıyla dikkatler diğer ülkelerin bu alandaki çalışmalarına çevrildi.

İngilizce kısaltması "CBDC" olan merkez bankası dijital para birimi, bir merkez bankası tarafından desteklenen ve çıkarılan sanal para olarak tanımlanıyor. Bir merkeze bağlı olarak üretilmeleri, merkez bankası dijital para birimlerini Bitcoin gibi kripto para birimlerinden ayıran en temel özellik olarak öne çıkıyor.

Küresel para sistemi içinde kripto paralar ve sabitcoinler yaygınlık kazanırken, merkez bankalarının da dijital para birimleri ve hızlı ödeme sistemleri geliştirmeye yönelik çalışmalarını yoğunlaştırdığı görülüyor. Bunlar arasında Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Çin Merkez Bankası (PBoC) gibi büyük merkez bankaları da yer alıyor.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Atlantic Council'in verilerine göre, Eylül 2024 itibarıyla küresel ekonominin yüzde 98'ini temsil eden 134 ülke ve para birimi birliği, merkez bankası dijital para birimine yönelik araştırma yürütüyor. ABD de Trump'ın yasaklama kararına kadar bu ülkeler arasında bulunuyordu.

Bu alanda araştırma yapan ülkelerin sayısının arttığı dikkati çekerken, Mayıs 2020'de bu sayının yalnızca 35 olduğu kayıtlarda yer alıyor.

Merkez bankası dijital para birimi konusunda 66 ülke, geliştirme, pilot uygulama veya lansman aşamalarını içeren ileri keşif aşamasında bulunuyor. G20 ülkelerinin 13'ü halihazırda pilot aşamasında bulunurken, bu ülkeler arasında Brezilya, Japonya, Hindistan, Avustralya, Rusya ve Türkiye yer alıyor.

Bahamalar, Jamaika ve Nijerya'da merkez bankası dijital para birimi tamamen kullanıma sunulurken, bu ülkelerin dijital para birimlerinin ülke içinde kullanımını genişletmeye odaklandığı belirtiliyor.

Avro bölgesinde ECB, dijital avro için hazırlık aşamasında bulunuyor. Dijital avronun temellerinin atılmasının amaçlandığı bu aşama, kuralların son halinin belirlenmesini, platform ve altyapı geliştirme için sağlayıcıların seçilmesini ve kapsamlı testler ile denemelerin yapılmasını içeriyor.

Aralık 2024'te hazırlık aşamasındaki ikinci ilerleme raporunu yayımlayan ECB, kuralların ilk taslağının incelemesini tamamlarken, dijital avronun tasarımı üzerinde de ilerleme kaydedildiğini bildirdi.

PBoC da dijital para birimleri aracılığıyla yurt içi ve sınır ötesi ödeme ağlarının geliştirilmesine öncülük ediyor. "e-CNY" olarak adlandırılan dijital yuan projesine 2017'de başlayan Çin'de, projenin 2019'da başlayan pilot uygulamasının yaklaşık 260 milyon cüzdan kullanıcısına sahip olduğu belirtiliyor. Toplam işlem hacminin, Haziran 2024 itibarıyla 7 trilyon e-CNY (986 milyar dolar) seviyesine ulaştığı kaydediliyor.

Trump'ın dijital doların geliştirilmesini yasaklama adımından önce de ABD'nin bu alanda geride kaldığı görülüyordu.

Merkez bankası dijital para birimi çıkarma konusunda herhangi bir karara varamayan Fed, teknolojik araştırma ve deneyler de dahil olmak üzere çeşitli açılardan merkez bankası dijital para birimlerinin potansiyel fayda ve risklerini araştırıyordu.

Fed Başkanı Jerome Powell, bankanın bir merkez bankası dijital para pirimi çıkarmadan önce Kongre'nin onayını alacağına işaret ederken, ABD Temsilciler Meclisi Mayıs 2024'te Fed'in merkez bankası dijital para birimi çıkarmasını engellemeyi öngören bir yasa tasarısını geçirmiş ancak tasarı Senato'da kabul edilmemişti.

Uzmanlar, küresel ekonominin temelini oluşturan para biriminin istikrarını korumak istemenin anlaşılır bir durum olduğunu ancak ABD'li yetkililerin doların inovasyona ihtiyaç duymadığı inancının yanlış bir düşünce olduğunu belirtiyor.

Rezerv para birimi ihraççısı olarak Fed'in gelecekteki ödeme sistemlerine dair standartları belirleme konusunda fırsata sahip olduğuna işaret eden uzmanlar, bu alandaki liderlikte ABD'nin bıraktığı boşluğu başkalarının doldurabileceğine dikkati çekiyor.

Stanford Üniversitesi Finans Profesörü Darrell Duffie, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Trump'ın dijital varlıklara ilişkin kararnamesinin, dijital doların geliştirilmesini resmen durdurduğunu söyledi.

Ancak kararnameden önce de kayda değer bir gelişme olmadığına işaret eden Duffie, "Bu nedenle kararnamenin kayda değer bir etkisi olduğunu düşünmüyorum. ABD'nin uzun yıllar boyunca dijital bir dolara sahip olmayacağı geçen yıl itibarıyla zaten belliydi çünkü bunun için yeterli popüler ya da siyasi destek yok." dedi.

Duffie, ABD hükümetinin, merkez bankası dijital para birimine karşı diğer büyük ülkelere kıyasla en güçlü duruşu sergilediğini düşündüğünü aktardı.

ECB'nin dijital avro geliştirme çalışmalarında oldukça yol kat ettiğini kaydeden Duffie, bankanın birkaç yıl içinde bir merkez bankası dijital para birimine sahip olup olmayacağına karar vereceğini ifade etti.

Duffie, Çin'in de birkaç yıldır dijital yuan pilot projesini yürüttüğünü belirterek, "Merkez bankası dijital para birimi geliştirmede geride kalmanın ABD için ne kadar zarar verici olacağını anlamak zaman alacak. Şu an için bu yönde belirgin bir talep eksikliği göz önüne alındığında, ABD'nin bir merkez bankası dijital para birimini devreye sokması için erken olduğunu düşünüyorum." diye konuştu.

Muhabir: Dilara Zengin Okay