Trump'ın Grönland çıkışıyla Arktik'teki ticaret yollarında rekabetin artması bekleniyor
MOSKOVA (AA) - AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Grönland'daki buzulların 2002-2023 yılları arasında yılda 270 milyar metrik ton su kaybettiğini tespit etti.
Küresel ısınma nedeniyle Arktik'teki buzullar azalırken, bölgede açılan yeni ticaret yolları ABD, Rusya ve son yıllarda bölgeye ilgisi artan Çin arasında bölgesel yeni bir rekabet alanı yaratıyor.
Arktik Konseyi'nin raporunda, bölgedeki deniz nakliyesinin son 10 yılda yüzde 37 arttığı ve 2024'te 1782 geminin bu yolları kullandığı belirtildi.
Raporda, buzulların büyüklüğündeki azalma ve eski buzların erimesi gibi deniz ortamındaki değişikliklerin, daha uzun seyrüsefer sezonları oluşturduğu ve Arktik bölgesinin daha önce ulaşılması zor bölgelerine yeni erişim için önemli fırsatlar yarattığı vurgulandı.
ABD'de görevi devralmaya hazırlanan Trump, geçen ay Truth Social hesabından yaptığı paylaşımda, Grönland'ın, ABD kontrolünde olması gerektiğine ilişkin söylemini yineleyerek, adanın mülkiyeti ve kontrolüne sahip olmanın "mutlak zorunluluk" olduğunu savunmuştu.
Trump'ın bu sözleri, Grönland yetkilileri başta olmak üzere birçok kesimden tepki çekti.
Rusya için Süveyş Kanalına alternatif olarak adlandırılan Arktik'teki Kuzey Deniz Yolu, Kremlin'in en çok önem verdiği güzergah olarak ön plana çıkıyor.
Rusya'nın Kuzey Deniz YoluArktik bölgesi kıyılarının yaklaşık yarısını kontrol eden Rusya, aynı zamanda bölgedeki petrol ve doğal gaz rezervlerinin önemli oranda sahibi konumunda.
Tokyo'dan Hamburg'a giden bir konteyner gemisinin Süveyş Kanalı üzerinden yaklaşık 48 gün seyahat etmesi gerekirken, aynı gemi Kuzey Deniz Yolu üzerinden yaklaşık 35 gün seyahat ediyor.
Sibirya'da ve Arktik kıyılarında petrol ve doğal gaz gibi önemli doğal kaynaklara sahip Rusya, bu kaynakları Asya ve ötesine daha rahat taşıyabilmek için bölgedeki nakliye yollarının gelişimine önem veriyor.
Kuzey Deniz Yolu'nu kullanamamış olmanın bedelini 1905 Rus-Japon savaşında lojistik sorunlar yaşayarak ağır bir şekilde ödemek durumunda kalan Rusya, bu sorunu dünyanın en büyük buz kırıcı filosuna sahip olarak askeri açıdan çözdü. Ancak ticari açıdan pahalı gemiler olan buz kırıcılar tam anlamıyla rekabetçi bir çözüm yaratamazken, Rusya'nın bu sıkıntısına yetişen küresel ısınma oldu.
Son yıllarda Kuzey Buz Denizi'ni kaplayan buz tabakasının hissedilir şekilde incelmesi buz kırıcılara olan ihtiyacı azalttı. Ticari gemilere kazandırılan buz kırıcı özelliği, gemilerin Kuzey Deniz Yolu üzerinden seferleri tek başına yapmalarını kolaylaştırıyor.
Kuzey Deniz Yolu üzerinden 2014'te yılda 4 milyon ton kargo taşınırken, söz konusu hacim geçen yıl 38 milyon tona çıktı.
Rus hükümeti 2030 itibarıyla Kuzey Deniz Yolu üzerinden taşınan kargo hacmini 100 milyon tonun üzerine çıkarmayı hedefliyor.
Trump'ın Grönland hamlesiDünyanın en büyük adası Grönland, iklim krizinin etkisi ve yeni ticaret yollarının açılmasıyla giderek daha önemli hale gelen Arktik bölgesinde merkezi bir konuma sahip.
Kuzeybatı geçidi nakliye yolu, Grönland kıyısı boyunca uzanırken, İzlanda, İngiltere ve Grönland arası (GIUK) deniz geçidinin de bir parçası olarak önem taşıyor.
Uzmanlar, Grönland'ın enerji ve nadir elementler bakımından zengin olması sebebiyle ABD için kontrolünün daha cazip hale geldiğine işaret ediyor.
Rusya Uzak Doğu ve Arktik Kalkınma Bakanı Aleksey Çekunkov, ABD'nin Grönland'ı kontrol altına alması halinde petrol şirketlerinin değerini 1 trilyon dolar artırabileceği görüşünü paylaştı.
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS) verilerine göre, Grönland'ın 31 milyar varile eşdeğer petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip olduğu tahmin ediliyor.
Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi adlı mega projesine 2017'de eklenen Kutup İpek Yolu projesi, bölgede Kuzey Deniz Yolu da dahil olmak üzere çeşitli altyapı yatırımlarını içeriyor.
Çin, Rusya'nın yanı sıra Kuzeydoğu Asya ve İskandinav ülkeleriyle de potansiyel işbirliği öngördüğü projeyle, Avrupa ile deniz ticaretindeki mesafeyi azaltmayı hedefliyor.
Uzmanlar, Batılı ülkelerle ilişkileri kopma noktasına gelen Rusya'nın bölgedeki projelerde Çin'e ihtiyaç duyduğunu ve bu nedenle iki ülke arasındaki işbirliğinin artacağı görüşünde birleşiyor.
Zorlu iklim koşulları nedeniyle önemli finansman ve yüksek teknoloji yatırımlarına ihtiyaç duyulan bölgede iki ülke arasındaki ortak yatırımların orta ve uzun vadede artması bekleniyor.
Muhabir: Emre Gürkan Abay
