Türk bilim insanları dünyanın geleceği için çözümleri Antarktika'da aradı

ANTARKTIKA (AA) - Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde ve TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonunda düzenlenen 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi gerçekleştirildi.

Sefere katılan bilim ekibi, bu yıl gerçekleştirdikleri 19 ayrı projeyle dünyanın geleceği ile ilgili soruların cevaplarını Antarktika'da aradı.

Türkiye'nin bilimsel araştırma kampının bulunduğu Horseshoe Adası üzerinde aralarında misafir yabancı araştırmacıların da bulunduğu 20 kişilik ekip yeni batimetri haritalarının üretilmesi, yakın uzay gözlem ve jeodezik istasyonları, atmosfer ve uzay gözlemleri, çevre, kirlilik ve canlı yaşamı araştırmaları, meteorolojik ölçümler ve sucul ekosistemler konularında çalışmalar gerçekleştirdi.

"Türkiye'nin Antarktika'da geleceğini güçlendirmesini amaçlamaktayız"

Konuya ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulunan 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy, 2017'de Cumhurbaşkanlığı himayelerine alınan Ulusal Kutup Araştırmaları Projesi kapsamında, dünya için önemi her geçen gün artan kutup bölgelerinde Türkiye'nin bilimsel ve siyasi bir güç olması hedefi doğrultusunda bu yıl 9. Antarktika seferini gerçekleştirdiklerini söyledi.

Küresel iklim değişikliği; dünyanın geçmişi, bugünü ve yarını; uzay ve insan kaynaklı kirlilik gibi temalarda 19 projeyi gerçekleştirdikleri bu seferle, Türkiye'nin bilimsel birikimine küresel bir bakış açısıyla katkı sağladıklarını dile getiren Özsoy, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Ülkemizin Antarktika Antlaşması kapsamında danışman üye ülke olma hedefine de bir adım daha yaklaşmaktayız. Milli menfaatlerimizin sadece bölgemizde değil küresel ölçekte korunmasını ön planda tutarak, Türkiye'nin Antarktika'da geleceğini güçlendirmesini amaçlamaktayız. Her yıl, ülkemizi nasıl bir adım daha öteye taşırız sorusunu sormakta ve bunu sahada uygulamaktayız."

Türk bilim ekibinin projeleri

9. Antarktika Bilim Seferi Lideri Prof. Dr. Hasan Hakan Yavaşoğlu, Ulusal Kutup Bilim Stratejisi kapsamında yaptıkları araştırmalara değinerek, bilimsel çalışmaların ve lojistiğin yönetilmesinin, emniyetin sağlanmasının ve elde edilen verilerin raporlanmasının yönetim ve koordinasyonunun öneminden bahsetti.

9. Antarktika Bilim Seferi Lider Yardımcısı Dr. Atilla Yılmaz da seferde hayata geçirdikleri 19 projeden birisinin "Horseshoe Adası Sucul Ekosistemlerinde İnsan Kaynaklı Etkilerin İncelenmesi" olduğunu kaydederek, "Bu projeyle 'Antarktika'daki göllerde insan kaynaklı kirleticilerin seviyesi ekosistemi tehdit edecek düzeyde mi?' sorusunun cevabını aradım." dedi.

Sefer katılımcısı Dr. Göksu Uslular ise "Horseshoe Adası Ayırt Edilmemiş Volkanik Kayaç Grubu'nun Karakterizasyonu projesiyle Horseshoe Adası volkanikleri ile Antarktika Yarımadası'nda bulunan benzer yaştaki volkanikler arasındaki jeokimyasal ve jeodinamik farkların ne olduğunu araştırdığını söyledi.

Sefer katılımcısı Dr. Buse Tuğba Zaman da "İnorganik ve Organik Kirleticilerin Antarktika Bölgesindeki Penguen/Fok Dışkısı ve Okyanus Suyu Örneklerinde Eser Seviyelerde Yüksek Doğruluk ve Duyarlılıkla Tayinleri" başlıklı çalışması gerçekleştirdiğini belirterek, "Horseshoe Adası'nda bulunan canlıların besin zincirleri yoluyla çevresel kirliliğe maruziyetleri mevcut mu ve mevcutsa bu maruziyetin miktarı nedir?' sorularının cevabını aradım." diye konuştu.

Katılımcılar Antarktika'da insanların su ekosistemlerine etkilerini araştırdı

Doç. Dr. Aydın Kaleli, "Horseshoe Adası Kıyısal Mikrobiyomun Moleküler Yöntemler ile Tespiti ve Ekolojik Bakış Açısı ile Değerlendirilmesi" başlıklı projesiyle, Dr. Selma Sezen de "Yeni Antimikrobiyal Peptid Üretici Bakterilerin Horseshoe Adası (Antarktika) Karasal ve Sucul Habitatlarında Kültüre Bağımlı ve Kültürden Bağımsız Yöntemlerle Araştırılması" başlıklı çalışmasıyla seferde yerini aldı.

Dr. Neslihan Taşkale Karatuğ, "Antarktika Sucul Ekosistemlerinden Mikrobiyal Pigmentlerin Keşfi" projesiyle "Horseshoe Adası'nda yeni mikrobiyal pigment üreten bakteri türlerinin mevcut olup olmadığını" araştırdı.

Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı Harita Genel Müdürlüğü (HGM) ve Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı, 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi'ne katılarak deniz ve kara üzerinde ölçümler gerçekleştirdi.

HGM Yersel Uygulama Subayı mühendis üsteğmen Abdullah Kellevezir, "Sabit GNSS İstasyonunun Bakım, Onarım ve GNSS Verilerinin Toplanması" projesiyle "Dismal ve Horseshoe adalarındaki yıllık jeodinamik hareketliliğinin ne kadar olduğu" sorusunun cevabını aradı.

Türk Deniz Kuvvetleri Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı'nda görev yapan Asb. Üstçavuş Ömer Faruk Topkaya, "Antarktika Horseshoe Adası Hidrografik Mesaha Çalışmaları" ile "seyir haritası üretimi için gerekli derinliklerin toplanması, seyir tehlikelerinin tespit edilmesi ve seyre engel tehlikeli bölgelerin belirlenmesi" konusunda çalıştı.

Yakın Uzay Gözlem İstasyonu kuruldu

Araştırma asistanı (MSc) Emre Taşkıran, 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi'ndeki 19 projeden biri olan "Çok Düşük Frekans (VLF) Yakın Uzay Gözlemleri" ile "Palmer VLF gözlemleri ile Horseshoe VLF gözlemleri direkt karşılaştırılabilir verilerdir. Bu veriler ile şimşekten yayılan elektromanyetik sinyallerin yakın uzaydaki etkilerinin uzamsal (spatial) dağılımı nasıl?" sorusunun cevabını aradı.

Dr. öğretim üyesi Mustafa Fahri Karabulut, "GNSS, İHA-Fotogrametrisi ve Albedo Ölçümleri ile Antarktika Kıtası Horseshoe Adası Deniz Seviyesi, Buzul ve Atmosferik Gözlem Çalışmaları" başlıklı projesiyle "Küresel iklim değişikliği sonucunda buzullarda ve atmosferde meydana gelen değişimlerin hangi seviyede olduğunu" araştırdı.

TEKNOFEST TÜBİTAK 2204-C Kutup Araştırma Projeleri Yarışması Yer Bilimleri Kategorisinde birinci olan 3 lise öğrencisi, "İKHA" ismini verdikleri insansız kutup hava aracını Antarktika'da test etti.

Öğrenciler Elif Sena Şahin, Kayra Ege Altun ve Şerif Ege Dartar, "İnsansız Kutup Hava Aracı: Çeşitli Gaz ve İklim Ölçümlerini Yapmak Üzere Araç Üretilmesi ve Milli Kutup Veri Analizi Platformunun Geliştirilmesi" projesiyle "Arktik bölgelerde çeşitli araştırmaların kolaylıkla yürütülebilmesi amacıyla klimatolojik verilerin tam otonom bir şekilde ölçülüp analiz edilmesini sağlayacak bir insansız kutup hava aracı ile milli kutup veri analiz programı geliştirilebilir mi?" sorusunun cevabını aradı.

Sefere AFAD'dan katılan jeoloji yüksek mühendisi Turgay Kuru da "Horseshoe Adası'nın Sismik Aktivitesinin İzlenebilmesi ve Değerlendirilebilmesi" projesiyle "Antarktika-Horseshoe Adası'na deprem cihazı kurarak depremlerin, tektonik aktiviteye mi yoksa buzul tektonizmaya mı bağlı olarak geliştiğinin" araştırdı.

Sefer katılımcısı mühendis Zafer Şahingöz ise "Horseshoe Adası Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu Bakım-Onarımı" çalışmasında, "İstasyondaki verileri toplayıp inceleyerek, bu verileri üreten algılayıcıların bakım-onarımını yaparak daha doğru ve kararlı çalışabilir mi?" sorusunun cevabını aradı.

AA Foto Muhabiri Coşkun da ölümsüzleştirdiği kareler, çektiği görüntüler ve yazdığı haberlerle "küresel iklim değişikliğinin etkilerini tüm dünyaya duyurmayı" amaçladı.

Sefer katılımcısı Coşkun, kutup seferlerinde yürütülen bilimsel çalışmalar, küresel iklim değişikliğinin etkileri ve canlı yaşamına dair yaptığı fotoğraf, video ve haber projeleriyle "Türkiye'nin kutup bölgelerine düzenlediği bilimsel seferlerin çıktılarının tüm dünyaya duyurulmasını" hedefledi.

Kağan Gökhan Görgişen ise "Bilim İletişimi Faaliyetleri" çalışmasıyla Milli Teknoloji Hamlesi'nin merkez odağında olan ve itici gücü olarak değerlendirilen "nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesine, geliştirilmesine ve toplumsal alt yapısının hazırlanmasına katkıda bulunmayı" amaçlayan araştırmalarda bulundu.

Kuş gribinin yayılma riski nedeniyle Antarktika'da çalışma yapacak bilim insanları için Kutup Eğitim, Emniyet ve Sağlık Çalışma Grubu kapsamında İstanbul Tıp Fakültesi Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp Anabilim Dalı tarafından protokol hazırlandı.

Seferde tıp personeli olarak yer alan Dr. Hazal Hacer Doğaner, "9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Tıbbi Danışmanlık, Hizmet ve Saha Gözlemleri" çalışmasıyla "Kutup bölgelerinde sağlık hizmetlerinin nasıl daha iyi ve ideal hale getirilebileceğine" dair çalışmalar yaptı.

Bu yıl Avustralya, Malezya, Kolombiya ve Güney Kore'den 4 misafir bilim insanı sefere katılarak çalışmalar yürüttü.

Avustralya'dan sefere katılan Simon Gorta, "Türkiye'nin Araştırma Üssü'nün Bulunduğu Horseshoe Adası ve Çevresindeki Deniz Kuşlarının ve Deniz Memelilerinin Araştırılması ve Kuş Yuvalarının İzlenmesi" çalışmasıyla "Bölgedeki tür Çeşitliliğinin kapsamlı bir şekilde belirlenmesi ve yuvalama bölgelerinin haritalandırılması" konusunda çalıştı.

Malezyalı Tengku Nilam "Kutup Su Ekosisteminde Lantanit Toprak Elementlerinin Ekotoksikolojisi" çalışmasıyla "Antarktika'daki su ekosistemlerinde lantanit toprak elementlerinin varlığını" araştırdı.

Güney Koreli Yohan So, "Antarktika Toprak Mikroorganizmalarının Fizyolojik ve Ekolojik Özellikleri Üzerine Karşılaştırmalar" başlıklı projesiyle "Antarktika'daki toprak veya biyokabuk içerisinde bulunan mikroorganizmaların aşırı ortamlara nasıl uyum sağladığını ve ekosistem işlevlerine nasıl katkıda bulunduğunu" inceledi.

Kolombiyalı Andrea Bonilla ise "Drake Geçidi ve Bransfield Boğazı'nda Deniz Memelisi Sıklığı Modellerinin ve Okyanus Ortamındaki Ses Seviyelerinin Değerlendirilmesi" çalışmasıyla Bransfield Boğazı'nda bulunan deniz memelilerinin pasif akustik izleme yöntemiyle takip edilmesi, leopar fokları gibi yırtıcıların dağılımlarının izlenmesi ve bölgedeki okyanus ses seviyelerinin değerlendirilmesini amaçladı.

Muhabir: Şebnem Coşkun