Türk hikayeciliğinin usta ismi: Sait Faik Abasıyanık

İSTANBUL (AA) - Türk edebiyatında modern hikayenin önde gelen isimlerinden Abasıyanık, Mehmet Faik Bey ile Makbule Hanım'ın oğlu olarak 18 Kasım 1906'da Sakarya'da dünyaya geldi.

Usta kalem, ilköğrenimini yabancı dilde eğitim veren Rehber-i Terakki okulunda tamamladı, Adapazarı Lisesi'nde okurken ilk şiirini kaleme aldı.

İstanbul'a 1924'te taşınan Abasıyanık, İstanbul Erkek Lisesi'ne devam etti. Başarılı yazar, daha sonra gittiği Bursa Lisesi'nden 1928'de mezun oldu.

Bursa Lisesi'ndeyken yazdığı "Zemberekli Saat" ve "Uçurtmalar" adlı ilk hikayeleriyle şiir denemelerinin ardından edebiyat hocası Mümtaz Bey'in teşvikiyle edebiyata ilgi duymaya başlayan Abasıyanık, "Hamal" isimli şiiri ile ilk öyküsü "İpekli Mendil"i gençlik yıllarında kaleme aldı.

Usta yazar, 1928'de İstanbul Üniversitesi Darülfünun (Edebiyat Fakültesi) Türkoloji Bölümü'ne kaydını yaptırdı. Bu dönemde sanat ve edebiyat çevreleriyle tanışmaya başlayan Abasıyanık'ın "Uçurtmalar" adlı hikayesi, 9 Aralık 1929'da Milliyet gazetesinin sanat sayfasında yayınlandı.

Sait Faik Abasıyanık, zaman zaman derslere gitse de oturdukları ev, fakülte ve Şehzadebaşı kıraathaneleri aynı semtte olduğu için özelikle o günün genç yazarlarının buluştuğu Halk kıraathanelerinde sıkça görülürdü.

Babasının isteğiyle üniversiteden ayrılan Abasıyanık, 1931'de ekonomi eğitimi için İsviçre'nin Lozan kentine, oradan da Fransa'nın Grenoble şehrine gitti. Usta yazar, 1934'e kadar süren düzensiz eğitim ve yaşadığı bohem hayatı yüzünden, babasının geri çağırmasıyla diploma alamadan Türkiye’ye döndü.

Yazar, bir süre Halıcıoğlu Ermeni Yetim Mektebi’nde Türkçe öğretmenliği yaptı.

Babasının verdiği sermaye ile açtığı ticarethaneyi yürütemeyen yazar, babasının ölümü üzerine geride kalan mülklerin geliri ve yazılarıyla geçindi.

Abasıyanık'ın 1934-1940'ta Varlık, Ağaç, Servet-i Fünun, Uyanış, Ses, Yeni Ses, Yaprak ve Yenilik dergilerinde yayınlanan öyküleri ilgi gördü.


Yazarın, maliyetini babasının karşılamasıyla yayımlanan ilk kitabı "Semaver", Remzi Kitabevinden okuyucuyla buluştu.
 Usta edebiyatçı, yazmayla arasındaki ilişkiyi "Haritada Bir Nokta" öyküsünde şu sözlerle aktarmıştı:

"Söz vermiştim kendi kendime. Yazı bile yazmayacaktım. Yazı yazmak da bir hırstan başka ne idi? Burada, namuslu insanların arasında, sakin ölümü bekleyecektim. Hırs, hiddet neme gerekti? Yapamadım. Koştum tütüncüye. Kalem, kağıt aldım. Oturdum. Adanın tenha yollarında gezerken canım sıkılırsa küçük değnekler yontmak için cebimde taşıdığım çakımı çıkarttım. Kalemi yonttuktan sonra tuttum, öptüm. Yazmasam deli olacaktım."

İlk kez 1937'de Kurun'da, ardından 1940'ta Varlık'ta yayımlanan "Çelme" öyküsü nedeniyle Askeri Mahkeme'de yargılanan ve beraat eden Abasıyanık'ın, babası 1938'de hayatını kaybetti. Kışları Şişli'deki evde, yazları ise Burgazada'da annesiyle yaşamaya başlayan edebiyatçının "Sarnıç" adlı kitabı 1939'da, "Şahmerdan" kitabı 1940'ta Çığır Kitabevi tarafından yayımlandı.


Hikaye ve yazıları Milliyet, Kurun, Vakit gazeteleri ile Varlık, Ağaç, Büyük Doğu, Yücel, Yeni Mecmua, Servet-i Fünun, İnkılapçı Gençlik, Yürüyüş ve Yedigün dergilerinde yer buldu.

Abasıyanık, Varlık Yayınları tarafından 1956'da "Mahkeme Kapısı" ismiyle kitaplaştırılan eserine kaynak olacak 28 mahkeme röportajını, "Haber-Akşam Postası" gazetesi için yaptığı mahkeme muhabirliği sırasında gerçekleştirdi.


Düzensiz hayatı ve alkol kullanımı yüzünden 1945'te rahatsızlanan Abasıyanık'a, 1948'de siroz teşhisi konuldu ve 1951'de tedavi için Paris'e gitti.


Usta kalem, 1953'te ABD'de bulunan uluslararası Mark Twain Derneği onur üyeliğine seçildi. Bu ilgiyi kendisine değil, Türk hikayeciliğine bağlayan usta edebiyatçı, özgür düşüncesini öykülerine yansıtmakla beraber Tanzimat'tan beri süregelen giriş, gelişme, düğüm noktası ve sonuç çerçeveli öykü yapısını başka bir mecraya taşıdı.

Mark Twain Derneği onur üyeliğine ilişkin Abasıyanık ile 17 Mayıs 1953'te röportaj yapan yazar Yaşar Kemal, yazıya şu sözlerle başlamıştı:

"Bazı adam vardır, insan yüzünde sırf hınç, kin okur. Bazısında gurur, bazısında neşe, bazısında bayağılık, aşağılık… Bu adamın üstünden başından da yalnızlık akar. Bir de bu adama, Kadıköy İskelesi'nin kanepelerinden birine oturmuş, heybeli köylüleri, çıplak ayaklı serseri çocukları, hanımefendileri seyrederken rastlarsınız. Bu adam hikayeci Sait Faiktir. Hüzünlü, ılık, insan sevgisi dolu hikayelerini Sait yazmaz, yaşar. Sait bir dertli, kötülüklerden, aşağılıklardan, dünyadaki cümle bayağılıklardan, kirden iğrenen bir ademoğludur. O daima iyiliği söylemiştir."

Abasıyanık ise aynı röportajda, "Türk hikayecilerini temsil ettiğim anlamına alınmasın sakın. Her hikaye yazan ve yayan Türk hikayecisi kendi şahsında bir dilin hikayeciliğini yaptığına göre, şahsıma Mark Twain Cemiyetinin gösterdiği ilgi ve sevgi daha çok Türk hikayeciliğine gibi geliyor bana. Ben de bu ilgi ve sevgiyi tüm hikayeci arkadaşlarımla paylaşırım, kabul ederlerse. Kendini bütün dünyaya tanıtmış, sevdirmiş, bir halk çocuğu olan hikayeci Mark Twain'i ananların içine Türk dilinin bir hikaye yazarını almayı düşünenlere de teşekkür ederim." ifadelerini kullanmıştı.

Yazarın acemice yazılmış zannedilen öyküleri, Cumhuriyet dönemi klasik öykü geleneğini yıkarak, Türk öykücülük sanatında bir devrim olarak değerlendirildi.

Usta edebiyatçı, 5 Mayıs 1954'te kriz geçirerek hastaneye kaldırıldı. Yemek borusu kanamasıyla başlayan ve kan kaybı nedeniyle komaya giren usta yazar, 11 Mayıs 1954'te hayatını kaybetti. Abasıyanık, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

Annesi, oğlunun vefatından sonra 8 Kasım 1954'te hazırladığı vasiyetinde mal varlıklarının çoğunun, yazarın eserlerinin telif haklarının ve Sait Faik Abasıyanık Müzesi yapılması koşuluyla Burgazada'daki köşkün Darüşşafaka Cemiyeti'ne bırakılmasını istedi. Makbule Hanım ayrıca oğlu adına her yıl bir hikaye armağanı verilmesini şart koştu.

Onun anısını yaşatmak amacıyla 1955'ten itibaren "Sait Faik Hikaye Armağanı" düzenlenmeye başlandı. Ödül, Türk öykücülüğüne yıllardır değerli isimler kazandırmaya devam ediyor.

Muhabir: Fatih Türkyılmaz