İSTANBUL (AA) - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Suluk, "26 Nisan Dünya Fikri Mülkiyet Hakları Günü" kapsamında AA muhabirine yaptığı açıklamada, artık haberlerin dijital ortama taşındığını, reklam gelirlerinin büyük bölümünün buralara kaydığını söyledi.
İçerik üretmenin her geçen gün daha da zorlaştığını dile getiren Suluk, Google ve Facebook gibi büyük platformların bu gelirlerin yüzde 90 gibi bir kısmını aldıklarını belirtti.
Avrupa Birliğinin (AB) bu konuda bazı düzenlemelere gittiğini, benzer bir hazırlığın Türkiye'de de sürdüğünü aktaran Suluk, "AB, bu konuda bir müdahale yaptı ve basın yayıncılarına yani bu gazetelere bağlantılı telif hakları tanıdı. Bu telif hakları şu anda Avrupa'da uygulanıyor. Türkiye'de de dijital telif hakları adı altında medyada yer alan haberleri görüyorsunuzdur. O çerçevede Ankara'da bir hazırlık var. Yakın gelecekte bu yasanın çıkacağı ve gazetelere bağlantılı haklar verileceği aynen AB'de olduğu gibi bu soruna kısmen de olsa bir çözüm üretileceğini bekliyoruz." diye konuştu.
Doç. Dr. Suluk, medya dışındaki şirketlerin de fikri mülkiyetle teması olduğuna dikkati çekerek, şirketlerin kendisinin bir fikri ürün geliştirebildiğini, fikri mülkiyet korumasından yararlanabileceğini vurguladı.
Patentler, markalar, telif haklarının bu konu içerisinde yer aldığını anlatan Suluk, çok sayıda fikri mülkiyet hakkının hem uluslararası hukukta hem de Türk Hukuku'nda kabul edildiğini bildirdi.
Suluk, Türkiye'de marka tescil sayısının çok yüksek olduğunun altını çizerek, "Türkiye'de sadece tescilli 1,5 milyon marka var ve bunlar bir sınıfta değil. Bazı firmalar, bütün sınıfları kapatıyor. Öyle olunca arkadan gelenler marka bulmakta zorlanıyor. Siz bir marka seçtiğinizde başvuru yapıyorsunuz, hemen itirazlarla karşılaşıyorsunuz. Ya da bir ürün üreteceksiniz birinin patentine, faydalı modeline, tasarımına takılıyorsunuz." bilgisini verdi.
Telif temizliği yapılmadan kullanılan içeriklerin ciddi yasal riskler doğurabileceğine değinen Suluk, marka ve patent danışmanlık süreçlerinin maliyetli olduğunu anlattı.
"Bunlar pahalı süreçler."Doç. Dr. Suluk, bu süreçlerin yerine getirilmemesi sonucunda daha büyük zararlar açabileceğinden bahsederek, şöyle devam etti:
"Örneğin siz bir şirketisiniz. Öyle AR-GE, inovasyon, telif gibi işlerden anlamıyorsunuz, kendi halinizde çalışıyorsunuz. 'Fikri mülkiyet beni ilgilendirmez.' deyip göz ardı ediyorsunuz. Bir gün aklınıza da internet sayfasını güncellemek geliyor. Oraya birtakım fotoğraflar, görseller ya da bir oraya 20 saniyelik bir reklam koydunuz. Bunu yaparken içerik kullanıyorsunuz. Bütün içeriği kendinizin üretmesi pek olası bir şey değil. Başkalarının içeriklerini alıyorsunuz ve orada kullanıyorsunuz. Bu sefer telif temizliği dediğimiz işleri yapmanız gerekiyor. İşin sınai hakları boyutunda faaliyet serbestliği raporuna ihtiyaç duyuyorsunuz. Çünkü bir ürünü üretirken 'Birilerinin bu konuda bir patenti, faydalı modeli, tasarımı var mı, yok mu?' Bunların hepsinin kontrol edilmesi gerekiyor. Bu kolay bir şey değil, üretim kadar zor ve maliyetli bir iş. Çünkü marka vekillerine, patent vekillerine ya da marka patent avukatlarına ve onların danışmanlıklarına ihtiyaç duyuyorsunuz. Bunlar pahalı süreçler."
Ekonomide fikri mülkiyetin ağırlığının hızla arttığını dile getiren Suluk, yapılan araştırmalara göre, 1975'te şirket varlıklarının yüzde 15'inin fikri ürünlerden oluştuğunu aktardı.
Doç. Dr. Suluk, 2020'de bu oranın yüzde 90'a kadar çıktığına dikkati çekerek, "Yani fikri ürünlerin şirket varlıkları içindeki oranı yüzde 90. Ekonomi artık büyük ölçüde fikri ürünlere kaydı. Bilgi ekonomisinden sonra yapay zeka çağını yaşamaya başladık. Yapay zekayla beraber bu olay çok başka bir yere evrilecek gibi görünüyor." değerlendirmesini yaptı.
Muhabir: Koray Taşdemir
